The post Anarşist Yayınlar Dizisi (18): Britanya’da Anarşist Yayınlar – 2 appeared first on Meydan Gazetesi.
]]>
Britanya genelinde anarşist yayıncılık tarihini incelediğimiz yazının ikinci bölümünde 1940’lı yıllar ve sonrasındaki anarşist yayınları tanıtacağız.
Toplumsal mücadeleler tarihinde önemli uğrak noktalardan olan bu coğrafyada savaş sonrası çeşitlenen mücadele alanlarında anarşizm belirleyici bir işleve sahipti. İşçi mücadelesini güçlü sendika örgütlenmeleriyle ve federasyonlarla yürüten anarşistler, yükselen ekoloji hareketi ve öğrenci örgütlenmeleri arasında da hızla benimsendi.
Britanya adasında anarşist fikirler anarşizmin bir ideoloji olarak tanınmasından önce dahi birçok insanı etkisi altına almıştı. Anarşizmin kültür sanat alanıyla olan ilişkisi de bu kadar geriye götürülebilir. Aynı şekilde bir hareket olarak da anarşizm birçok edebiyatçının, müzisyenin esinlendiği bir düşünce oldu.
Pyotr Kropotkin’in İngiltere’de geçirdiği 30 yıl, bu bölgedeki anarşist hareketin gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Kropotkin bir yanda anarşist fikirlerin yaygınlaşması için çeşitli yayınların ve örgütlenmelerin temelini atarken, diğer yanda kendi düşünsel evrimini de derinleştirmiş ve anarşizmin; doğal bilimlerle, felsefeyle olan ilişkisini çözümlemiştir. “Karşılıklı Yardımlaşma” ve “Çağdaş Bilim ve Anarşi” isimli klasiklerini burada geçirdiği yıllarda yazma fırsatı bulmuştur.
Bunun yanında adada İngiltere devletine karşı direnen İrlanda halkının özgürlük mücadelesi içinde de anarşizm önemli bir yerde durmaktadır. Anarşizmin halk mücadeleleriyle kurduğu organik ilişkinin yanında mücadele yöntemleri konusunda karşılıklı bir etkileşimin bulunduğu da rahatlıkla söylenebilir.
Revolt! ve War Commentary
Freedom Grubu’na bağlı bir diğer yayın Revolt!, söz konusu yayınlar içerisinde en kısa süre yayında kalan yayındı. 1938-39 yılları arasında yayın yaptı ve ardından War Commentary çıkmaya başladı. War Commentary’nin içeriği, savaş gündemiyle bağlantılı olarak anti-militarizm üzerine kuruluydu. Gazetenin yazar ekibindeki isimler tanıdık; Vernon Richards ve Berneri’nin yanında Herbert Read, John Courper Pouys, Ethel Manrin gibi isimler yer aldı.
Savaşın patlak vermesiyle Britanya’da gizli bir federasyon kuruldu: Büyük Britanya Anarşist Federasyonu. Londra, Glasgow ve Kingston’da parçaları olan federasyon 1944’te sendikalist bir grubun federasyonu yönlendirmeye çalışması nedeniyle dağıldı. Sonrasında War Commentary yazarları savaş karşıtı propagandaya devam ettiler. Yazarlardan Vernon Richards, Marie-Louise Berneri, John Hewetson ve Philip Sansom’a 1945 yılında “halkı askerlikten soğuttukları” gerekçesiyle dava açıldı. Berneri dışındaki 3 yazar, dokuz ay hapis cezasına çarptırıldı. Tutsaklık döneminde dergi Berneri ve George Woodcock’ın editörlüğünde yayına devam etti. 1945 yılından itibaren yeniden Freedom ismiyle yayın yapılmaya başlandı.
Direct Action ve Catalyst
1940’lı yıllarda yayınların içeriğini yoğunluklu olarak savaş karşıtı gündem ve onun etkileri şekillendiriyordu. Savaş sonrasında ise anarşizmin farklı mücadele alanlarına ilişkin geliştirdiği özgün yöntemler konuşulur olmaya başladı. 1950 yılında kurulan Belfast merkezli Solidarity Federation’ın (Dayanışma Federasyonu) yayın organı Direct Action (Doğrudan Eylem) bu dönemin öne çıkan anarşist dergilerinden biriydi.
İngiltere’de hala aktif iki anarşist örgütlenmeden biri olan Solidarity Federation’ın sözcülüğünü yapan dergi, Direct Action’ın yayın kolektifi ve Clydeside Press ortaklığıyla Manchester’da yayınlanmaktadır ancak dergi dışarıdan gönderilen yazılara da açıktır. Üç aylık periyotta yayın yapan dergi, Catalyst (Katalizör) isimli gazeteyle aynı çizgide (birbirini tamamlayıcı bir işlevde) yayın yapıyordu. Catalyst daha çok güncel haberler ve yorum yazılarına sayfalarında yer verirken uzun makaleler ve inceleme yazıları için Direct Action tercih ediliyordu.
Yayınlanan yazılarda isim kullanılmasını tercih etmeyen bu yayınlar uzun yıllardır; anarşizmin tarihi, işçi mücadeleleri gibi konu başlıklarında güncel olayları anarşist bir perspektifle yorumlayan yazılar yayınlamaya devam etmektedir.
Freedom (1947-1960)
Freedom dergisinin 1936 yılındaki isim değişikliğinden sonraki geri dönüşü 1947 yılında Colin Ward editörlüğünde gerçekleşti. Ward’ın dışında Nicolas Walter, Alan Albon, John Rety, Nino Staffa, Dave Mansell, Gillian Fleming, Mary Canipa, Philip Sansom, Arthur Moyse ve daha birçok isimin yer aldığı yazı ekibinin yanında belki de en çok dikkat çeken isimlerden biri 30 yıldan uzun süre boyasını ve fırçasını anarşist mücadele için kullanan Clifford Harper’dı.
Kropotkin’in ilkelerini uzun yıllar başarılı bir şekilde temsil eden ve geniş bir okuyucu toplamına erişen Freedom’ın Ward’dan sonra editörlüğüne anarşist komünist Albert Meltzer geçti.
İrlanda’da Anarşist Yayınlar
İrlanda’da mücadele eden Ballymena Anarşist Grubu içinden çıkmış üç yayından ilki olan Black Star (Kara Yıldız), 1975 yılında yayınlanmaya başladı ve seksenli yılların ilk yarısında etkili oldu. Yayınlandığı yılların gündeminden de hareketle işçi mücadeleleri, evlilik, nükleer silahlanma ve din derginin ana yazı başlıklarını oluşturuyordu. Ayrıca İberya’da devrim yıllarında faşizme karşı savaşmış Jack White’ın anıları da derginin yayınladığı yazı dizilerinden biriydi.
Bir diğeri olan The Antrim Alternative ise 1985-89 yılları arasında yayınlandı. Antrim Alternative yoğunluklu olarak sendikal hareket ve işçi mücadelesi konulu yayınlar yaptı. Bu iki yayın da sonrasında Organise! (Örgütlen!) isimli dergi etrafında bir araya geldi. Organise! yalnızca bir dergi adı olmanın yanı sıra editörleri ve yazarlarının örgütlendiği yapının ve yayınladıkları bültenin de adıydı. Bir süre aynı çizgide yayın yaptıktan sonra dergi çevresinde bir araya gelen anarşistlerin oluşturduğu örgütlenme IWA’nın (Uluslararası İşçi Derneği) İrlanda’da faaliyet yürüten parçası haline geldi ve örgütlenme-yayın ayrımını sağlamak aracıyla Organise! ismi Rebel Worker’a (Asi İşçi) çevrilerek yola devam edildi.
Organise!-IWA sayesinde anarşistler arasında birçok verimli tartışmanın zeminini yaratacak olan Syndicalist Solidarity Network (Sendikalist Dayanışma Ağı) kuruldu ve bu ağ aracılığıyla çeşitli tartışmalar gerçekleşti. Sonrasında Syndicalist Solidarity Network içerisinden Solidarity Magazine (Dayanışma Dergisi) ve Belfast Solidarity Bulletin (Belfast Dayanışma Bülteni) adında iki ayrı yayın doğdu. 2000’li yılların başlamasıyla ismindeki IWA ekini kaldıran Organise!; Organise! The Anarcho-Syndicalist Federation (Örgütlen! Anarko Sendikalist Federasyon) adını aldı. Bu yıllarda yayını hala sürdürülen Belfast Solidarity Bulletin’in yanında 2 sayı Wildcat, 10 sayı ise Resistance isimli yayınlar Organise! çatısı altında yayınlandı.
2003 yılına gelindiğinde Organise! The Anarcho-Syndicalist Federation, Anarchist Federation, (Anarşist Federasyon) Anarchist Prisoner Support (Anarşist Tutsak Dayanışması) bir araya gelerek Organise! ismi altında birleşti ve Working Class Resistance (İşçi Sınıfı Direnişi) adında yeni bir yayın faaliyetine başladı.
Bugün İrlanda’da Workers Solidarity Movement isimli örgütlenme ve bağlı yayınları İrlanda’da örgütlü anarşizm mücadelesi vermeye devam etmektedir.
Zeynel Çuhadar
Bu yazı Meydan Gazetesi’nin 45. sayısında yayınlanmıştır.
The post Anarşist Yayınlar Dizisi (18): Britanya’da Anarşist Yayınlar – 2 appeared first on Meydan Gazetesi.
]]>The post “Anarşist Yayınlar Dizisi (9) – İsveç’te Anarşist Yayınlar”- Zeynel Çuhadar appeared first on Meydan Gazetesi.
]]>
Anarşist Yayınlar başlıklı yazı dizimizin dokuzuncu bölümünde, küçük bir Kuzey Avrupa ülkesi olan İsveç’teki anarşist yayınları inceleyeceğiz.
1860’lı yıllarda İsveç’te filizlenmeye başlayan anarşizmin varlığına ilk kez Bakunin’in yapıtlarında rastlıyoruz. Hollanda ve Almanya örneklerinde olduğu gibi İsveç’te de sendikal mücadelenin ön planda olduğu bir mücadele söz konusu.
1880’li yılların başında, işçi hareketinde propaganda faaliyetleri yürüten anarşistlerle birlikte, İsveç’te anarşist fikirler duyulmaya başlamıştır. 1909’a kadar farklı sendikalarda ve örgütlenmelerde yer alan anarşistler, 1910 yılında ise Sveriges Arbetares Central (SAC) isimli sendika çatısı altında birleşmiştir. Günümüzde hala aktif olan bu sendika, kurulduğu yıllarda 500 üyesiyle küçük bir sendika gibi görünse de; 14 yıllık sabırlı bir mücadelenin sonucunda, üye sayısını 37.000’e kadar çıkarmıştır. Özellikle inşaat işçileri, maden işçileri ve keresteciler arasında doğrudan eylemin gücüyle hızla örgütlenen SAC; İsveç topraklarındaki işçi mücadelesine grevin yanı sıra iş yavaşlatma, kalitesiz üretim ve ağır tempoyla çalışma gibi yöntemler kazandırmıştır. SAC’ın hazırladığı ve Stockholm’de basılan Arbetaren (İşçi) isimli gazete de işçi mücadelesi içerisinde oldukça etkili olmuştur.
İspanya Devrimi’nin başlamasıyla birlikte İsveç’te mücadele eden birçok anarşist, FAI saflarında devrimi savunmak üzere İspanya’ya gitmiş; özellikle Nils “Nisse” Lätt ve Axel Österberg’in birincil tanıklıkları, anarşizm tarihi açısından oldukça önemli bir noktada yer almıştır. Genç yaşında mücadeleye atılan, Nisse Lätt için özel bir paragraf açmak gerekebilir. Zira yaşamı boyunca ürettiği eserlerle anarşist literatüre çokça katkısı olan Nisse Lätt, İspanya’da geçirdiği zamanlarda Storm(Fırtına= dergisine gönderdiği yazılarla devrimi anlatmış, savaştan sonra ise bunları “İspanya’da Anarşist Milis ve Kolektif Çiftçi” ismiyle kitaplaştırmıştır. Lätt, 1945’te yayınladığı “Denizdeki İşçiler”de, ilk gençlik yıllarında çalıştığı ticaret gemilerindeki işçilerin sorunlarına eğilmiş; SAC’ın yayın organı Syndikalismen’de ve Brand’de yayınlanan çalışmalarının yanı sıra bir çok kitabı da İsveççe’ye çevirmiştir.
İsveç’teki anarşist mücadele içerisinde özellikle kültür-sanat ve edebiyat alanına dair birçok çalışma yapılmıştır. Skutskär doğumlu ve İsveç’in bilindik isimlerinden biri olan şair Leon Larsson daha sonra anarşist mücadeleden uzaklaşacak olsa da uzun yıllar boyunca anarşist örgütlenmeler içerisinde yer almıştır ve özellikle Samhällets Fiende (Devlet Düşmanı) isimli romanıyla bilinir. Ürettiği edebiyat ürünleriyle akıllara gelen bir diğer isimse İsveç’in tanınmış gazeteci/yazarlarından olan Stig Dagerman’dır. Yaşamı boyunca anarşist fikirleri savunan Dagerman SUF’da (İsveç Anarko-sendikalist Gençlik Federasyonu) örgütlenmiş, 19 yaşındayken anarşist dergi Storm’un editörlüğünü üstlenmiş, Brand’de (Ateş) ise kültür-sanat yazıları yazmıştır. Dagerman ardında onlarca roman, oyun ve şiir bırakarak bu alana dair ciddi bir külliyat üreten bir isimdir.
Anarşist hareketin İsveç’teki tarihinde iz bırakmış bir diğer isim, Axel Holmström ise 1898 yılında yayın hayatına başlayan ve İsveç’in en büyük anarşist dergisi diyebileceğimiz Brand’in editörlüğünü uzun yıllar üstlenmiş; 1906 yılında anti-militarist açıklamaları gerekçe gösterilerek tutsak edilmiştir. Yine Brand dergisinin yazarlarından olan Hinke Bergegren ise 1891 yılında yayınlanmaya başlayan Under Röd Flagg dergisinin editörüdür. İdeolojik açıdan bir platforma benzeyen Under Röd Flagg dergisinde, anarşizm vurgusu yüksek olmakla birlikte sosyalizmin savunulduğu makaleler de kendine yer bulabilmiştir.
İsveç’teki anarşist yayınların arasında en uzun süre yayınlanan ve en büyük etkiye sahip olan Brand’in editörlüğü; devletin anarşistleri sindirme politikalarına karşı geliştirilmiş bir refleks olarak, farklı dönemlerde farklı anarşist bireyler tarafından devralınarak sürdürülmüş ve bir gelenek haline gelmiştir. 1906’da şiddet karşıtı propagandanın yasaklanmasıyla birlikte dergiye açılmaya başlanan davalar, Brand’in yayın hayatı boyunca sürmüştür.
90’lı yıllara gelindiğinde gençlik hareketinin yükselmesiyle birlikte aktifleşen Syndikalistiska Ungdomsförbundet’de (SUF, İsveç Anarko-sendikalist Gençlik Federasyonu) örgütlü anarşistler, Direkt Aktion (Doğrudan Eylem) ve Storm isimli dergiler çıkarmışlardır. Söz konusu yayınlar, 2006 yılına kadar yayınlanmaya devam etmiştir.
Günümüzde İsveç topraklarında anarşist mücadele, birçok farklı alanda sürmekteyken; anarşist yayın anlamında da zaman zaman farklı çalışmalar yapılmaktadır.
Zeynel Çuhadar
[email protected]
Bu yazı Meydan Gazetesi’nin 34. sayısında yayınlanmıştır.
The post “Anarşist Yayınlar Dizisi (9) – İsveç’te Anarşist Yayınlar”- Zeynel Çuhadar appeared first on Meydan Gazetesi.
]]>