Chicago Olaylarinin Tarihi
[1 Mayis'in Anarsist Kokenleri]
Cevirenin Notu: Cevirenin metine yaptigi eklemeler, açiklamalar vb, [...] ile gosterilmistir.
1 Mayis'in neden Uluslararasi Isciler Gunu oldugunu ve neden kutlamamiz gerektigini pek fazla bilen yok. Hersey yuzyildan fazla bir sure once, Amerikan Emek Federasyonu'nun "sekiz saat 1886 Mayis'inin 1'i itibariyle yasal gunluk calisma suresi olmalidir" ifadelerini tasiyan tarihsel onergeyi kabul etmesi ile basladi.
Bu gunun oncesindeki aylarda, binlerce isci daha kisa [calisma] gunu icin mucadeleye katilmisti. Kalifiye ve kalifiye olmayan, siyah ve beyaz, erkek ve kadin, yerli ve gocmen, tum isciler katilmislardi.
Chicago
Sadece Chicago'da 400.000 [isci] greve cikmisti. sehrin gazetesi "fabrika ve imalathanelerin uzun bacalarindan hic bir duman yukselmiyordu, ve her sey Sebt Gunu [Musevilerin calismadiklari cumartesi gunu] benzeri bir gorunumdeydi". Burasi ajitasyonun ana merkeziydi, ve iste tam burada anarsistler isci hareketinin on saflarinda yer aliyorlardi. Hic de azimsanmayacak bir sekilde, onlarin [anarsistlerin] faaliyetleri sayesinde Chicago onemli bir sendika merkezi haline geldi ve yine sekiz-saat hareketine en buyuk katkiyi sagladi.1 Mayis 1886'da sekiz saatlik grev sehri derinden sarsti, McCornick Harvester Co.'nun calisanlarinin yarisi [greve] katildi. iki gun sonra, yine greve katilan "kereste iscileri" sendikasinin 6.000 uyesi kitlesel bir miting duzenlediler. McCormick fabrikasindan sadece bir blok otede duzenlenen mitinge oradaki grevcilerden 500 kadari da katildi.
Isciler Merkez Isci Sendikasi [ing. Central Labour Union] tarafindan toplantida konusma yapmasi talep edilen anarsist August Spies'in konusmasini dinlediler. Spies iscileri birarada durmaya ve patronlara karsi teslim olmamaya cagiran konusmasini yaparken, grev kiricilar yakindaki McCormick fabrikasina yonelmislerdi.
"Kereste iscileri"nce desteklenen grevciler sokaktan asagi dogru ilerlediler ve greve katilmayan iscileri tekrar fabrikanin icine girmeye zorladilar. Birdenbire 200 kisilik bir polis gucu olay yerine geldi, ve hic bir uyarida bulunmadan sopa ve tabancalarla kalabaliga saldirdilar. En azindan bir grevciyi oldurduler; bes, altisi ciddi olmak uzere cok sayida kisiyi yaraladilar.
Tanik oldugu vahsi saldirinin kizginligiyla Spies Arbeiter-Zeitung (Alman gocmen iscilerinin gunluk anarsist gazetesi) burosuna gitti, ve iscileri ertesi gece duzenlenecek olan protesto mitingine katilmaya cagiran bir genelgeyi yayinladi.
Protesto Mitingi Haymarket Alani'nda gerceklesti ve Spies ile beraber sendika hareketinde etkin olan iki diger anarsist, Albert Parson ve Samuel Fielden katilanlara hitap etti.
Polis Saldirisi
Konusma boyunca kalabalik oldukca duzenliydi. Mitingin basindan beri orda bulunan Vali Carter Harrison "polis mudahalesini gerektirecek bir sey olacaga benzemiyor" sonucuna varmisti. Polis sefi John Bonfield'e de bu yonde tavsiyelerde bulundu; ve karakolda beklemekte olan buyuk sayidaki yedek polis gucunun evlerine gonderilmesini salik verdi.Fielden toplantiyi sona erdirirken saat aksamin onuna yaklasiyordu. Saganak halinde yagmur yagiyordu ve yanlizca 200 civarinda insan alanda kalmisti. Ansizin Bonfield komutasindaki 180 kisilik bir polis birligi [toplantiya] mudahele ederek, insanlara hemen dagilmalarini emrettiler. Fielden "biz barisciliz" diyerek [bunu] protesto etti.
Bomba
Iste tam bu sirada polislerin arasina bir bomba firlatildi. [Bomba polislerden] birisini oldururken, alti tanesi olumcul olmak uzere diger 70 tanesini de yaraladi. Polis izleyicilere ates acti. Polis tarafindan oldurulen ve yaralanlarin kesin rakami hic bir zaman aciklanmadi.Tum Chicago'yu bir teror ruzgari kavurdu. Basin ve vaizler bombanin anarsist ve sosyalistlerin isi oldugunda israr ederek, intikam cagrilari yapiyorlardi. Toplanti salonlari, sendika burolari, yayinevleri ve evler basildi. Tum bilinen sosyalist ve anarsistler toplandi. Hatta sosyalizm ve anarsizmin anlami hakkinda bilgisi dahi olmayan pek cok kisi tutuklandi ve iskenceye ugradi. "once baskini yap, yasayi ondan sonra ara" Devlet Savcisi Julius Grinnell'in kamuya yaptigi bir aciklamaydi.
Dava
Nihayetinde sekiz erkek "cinayete suc ortakligi" [sucundan] davada yer aldilar. Bunlar emekci hareketi icinde etkili olan Spies, Fielden, Parsons ve diger bes anarsistti --Adolph Fisher, George Engel, Michael Schawab, Louis Lingg ve Oscar Neebe.Dava Cooke Contry Agir Ceza Mahkemesinde 21 Haziran 1886'da basladi. Juri uyeleri her zamanki gibi bir kutudan isim cekilmesi suretiyle secilmedi. Devlet savcisi tarafindan gorevlendirilen ozel hakimin talebiyle mahkeme adaylari secti. Savunmanin, [bu] ozel hakimin acikca yaptigi "Bu davayi ben yonetiyorum ve ne yaptigimi da biliyorum. Bu adamlarin asilacaklari olum kadar kesin" seklindeki ifadeyi delil olarak sunmasina izin verilmedi.
Sahte Juri
Neticede ortaya cikan jurinin kompozisyonu oldukca gulunctu; isadamlari, onlarin calisanlari ve olen polislerden birisinin yakinindan olusuyordu. Devlet mahkemeye, bu sekiz kisiden herhangi birisinin ne bombayi attigina, ne bombalamayla ilgili olduklarina ve hatta ne de bu tip eylemleri kabul ettiklerine dair hic bir kanit sunmadi. Aslinda bu sekiz kisiden sadece ucu o aksam Haymarket Meydani'ndaydi.Konusmacilarindan birisinin dahi siddeti tesvik ettigine dair hic bir kanit yoktu; aslinda durusmadaki tanikligi sirasinda Vali Harrison konusmalari "zararsiz" olarak nitelendiriyordu. siddete yonelik herhangi bir onceden tasarlamanin olduguna dair herhangi bir kanit da sunulmadi. Gercekte, Parsons iki kucuk cocugunu da toplantiya getirmisti.
Hukum Veriliyor
Yargilanan bu sekiz kisinin aslinda anarsist inanclari ve sendika faaliyetleri nedeniyle yargilandiklari basindan beri belli olmustu. Savci Grinnell'in juriye hitaben yaptigi kapanis konusmasinda gecen su sozlerin tanikliginda durusma basladigi gibi sona erdi; "Kanun yargilaniyor. Anarsi yargilaniyor. Bu adamlar secildiler, ve Buyuk Juri tarafindan ayirildilar, ve onder olduklari icin suclandilar. Kendilerini takip eden binlercesinden daha fazla suclu degiller. Jurinin iyi insanlari; bu adamlari mahkum edin, onlari ornek yapin, asin onlari ve kurumlarimizi, toplumumuzu kurtarin".Agustos'un 19'unda saniklardan yedisi olum ve Neebe ise 15 yil mahkumiyet cezasina carptirildi. Serbest birakilmalari icin duzenlenen kitlesel uluslararasi kampanyalardan sonra, devlet "uzlasarak", Schwab ve Fielden'in cezalarini omur boyu hapis cezasina cevirdi. Lingg celladina ihanet ederek idamlardan bir gun once intihar etti. 1887 yili 21 Kasim'inda Parsons, Engel, Spies ve Fischer asildilar.
Ozur
Cenaze torenine 600.000 emekci katildi. Neebe, Schwab ve Fielden'i serbest birakmak icin baslatilan kampanyaya devam edildi.[Bu uc anarsist] 26 Haziran 1893'de Vali Altgeld tarafindan serbest birakildilar. [Vali] bu insanlarin yeterince aci cektiklerine inandigindan degil, yargilandiklari davada sucsuz olduklarini dusundugu icin onlara af imkani tanidigini acikca belirtti. Onlar ve asilanlar "histeri, ayarlanmis jurilerin ve tarafli bir jurinin" kurbanlariydilar.
Yetkililer yargilamalarin oldugu donemde bu tip baskilarin sekiz-saat hareketini geriletecegine inaniyorlardi. Gercekte ise, sonradan ortaya cikan kanitlar, celik patronlarinin isci hareketine olan itimati sarsmak amaciyla duzendikleri gizli bir tesebbusun parcasi olarak, bombanin Kaptan Bonfield icin calisan bir polis ajani tarafindan atilmis olabilecegini gosteriyor.
Spies olum cezasini takiben mahkemeye hitap ederken, bu gizli tesebbusun basarili olamayacagindan oldukca emindi: "Eger bizi asarak ... tahakkum altindaki milyonlarin, sefalet icinde calisan ve kurtulusu arzulayan, [kurtulusu] bekleyen milyonlarin bu hareketini, isci hareketini ezebileceginizi umuyorsaniz -eger dusunceniz buysa, o zaman asin bizi! Burada bir kivilcimi ezeceksiniz, ama surda, burda veya orada, arkanizda, -ve onunuzde, ve her yerde alevler yukseliyor. Bu gizli bir ates. Bunu asla sonduremezsiniz".
Devrimci Politika
Chicago'daki ilk 1 Mayis gosterisinden bir yuzyil sonra simdi neredeyiz? Sendika --merkez burosundan yilda tek bir kere disariya cikarabildigimiz-- bayraklarimizla sehri dolasiriz. Sonra da sikici sendika burokratlarinin ayni derecede sikici (ve genellikle de oldukca anlamsiz) konusmalarini dinleyerek dikilip dururuz. 1 Mayis'in bir zamanlar tum dunya iscilerinin guclerini gosterdigi, ulkulerini segiledigi ve basarilarini kutladigi bir gun oldugunu sik sik kendinize hatirlatmaniz gerekir.Bunun "bir zamanlar" boyle olmasi onemlidir. Bunu tekrar yapabiliriz. Bagimsiz bir emekci sinif politikasina ihtiyacimiz var. Hukumet ve patronlarla isbirligine hayir. Atgozlukleri icinde kismi bir gorus degil, yoldas emekcilerle mucadelede gercek bir dayanisma. issizlerin calisabilmesi icin, hic bir ucret kaybi olmadan calisma saatlerini daha da azaltmaliyiz.
Devrimci bir politikaya ihtiyacimiz var. Bu ise bizi, digerlerinin ozgurluklerine mudahale etmemekten baska hic bir sinir tanimayan, bir ozgurlugun oldugu gercek bir sosyalizme dogru goturen bir politika demektir. Gercek demokrasiye dayanan bir sosyalizm --bugun oldugu gibi-- bazi yoneticileri secebileceginiz, ama yoneticiler olmadan yasamayi secemeyeceginiz bir pandomim degil. Karardan etkilenen herkesin kararin alinmasi sirasinda soz soyleme firsatina sahip olacagi gercek bir demokrasi. Etkin bir sekilde koordine edilen isyerleri ve topluluk konseyleri demokrasisi. uretimin ayricalikli azinliklarin kari icin degil, gereksinimleri karsilamak icin yapildigi bir toplum. Anarsizm.
----------------------------------
"Sessizligimizin bugun bogdugunuz seslerden cok daha guclu olacagi bir gun gelecek"
Chicago sehitleri, [bir amac ugruna olen kisi anlaminda tek kelime bu sanirim, ing. martyr] her ne kadar devlet "Anarsiyi ... yargilama"yi amaclasa da, kendi olumlerinin anarsist ulkunun de olumu olmayacagini biliyorlardi. Bugun anarsist hareket tarihsel olarak hic bir zaman olmadigi kadar cografi olarak yayginlasmis durumda. Artik 1 Mayis sadece Chicago sehitlerinin anildigi bir gun degil, ayni zamanda da kapitalizme karsi saldiriya gecmenin gunudur.Ceviri: Anarsist Bakis
Kaynak: "A history of the Chicago events", WSM.