Mihail Bakunin’in 1869-1871 tarihleri arasında yazdığı seçme yazılardan oluşan kitap, geçtiğimiz ay, Dipnot Yayınları’ndan. Türkçeye ilk kez çevrilen makalelerden oluşan kitap Bakunin’in Paris Komünü döneminde aldığı devrimci tavırları ve isyan ruhunu yansıtıyor.
Kitapta bulunan makaleler, Bakunin’in 1. Enternasyonal’deki ayrışmadan önce yazmış olduğu yazılardan oluşuyor. Bu dönemde muğlak bir sosyalizm anlayışı olduğu için kitabın birçok yerinde Bakunin’in savunduğu düşünceler de bu sosyalizmin içerisinde anlatılmıştır. Bu dönemde, Blankistler, Mazziniciler, Marksistler ve anarşistler de kendilerini bu sosyalizm tanımı içinde var sayıyorlardı. Tabi 1872’de toplanan 1. Enternasyonal’in ardından, Bakunin’in St. Imier’de Anarşist Enternasyonal’in kurulmasını sağlamasıyla birlikte anarşistler bundan böyle kendilerini sosyalizm içerisinde tanımlamamaya başlamıştır. Bu ayrışma ile Marksistler de kendilerini “bilimsel sosyalizm” anlayışı ile ifade etmeye başlamışlardır. Kitapta bu ayrışma ve farklılığın belirtilmemiş olması, okuyucuda soru işaretlerinin oluşmasına neden olabilir.
Enternasyonal’le ilgili birçok yazının bulunduğu bu kitapta, Bakunin’in, anti-otoriter ve devrimci anarşist tavrını yansıtarak 1.Enternasyonal’i nasıl yönlendirmek istediği de görülürken; aynı dönemde Marx ve Engels, burjuva siyasetine katılmaları için proleterleri yani işçileri teşvik ediyorlardı. Çünkü onlara göre çoğunluk proletarya olacaktı ve onlar da bu sebeple çoğunluğu koruyan seçimleri olumlu görüyorlardı. Ama Bakunin “genel oy hakkını” bile kandırmaca olarak görerek seçimlere girmenin, burjuva dünyasına katılmak, burjuva ile uzlaşmak demek olduğunu söylüyordu. Bakunin, “bundan kesinlikle kaçınılmasını, işçilerin ve ezilenlerin kooperatif örgütleriyle dayanışma ilişkileri örmesini, grevlerle diğer işçileri de toplumsal mücadeleye katmalarını” vurguluyordu.
Sistemde çatlakları derinleştirmek yerine onları sıvamayı tercih eden burjuvazi yandaşlarını ve Fransız Devrimi ile güçlenen bu sınıfın ikiyüzlülüğünü açıkça eleştiren Bakunin, 3 senelik dönemde yazdığı yazılarıyla ezilenlerin devrimci mücadelesinde önemli kırılma noktaları yaratmıştır. Kitapta bulunan yazıların Paris Komünü öncesi yazılmış olması, Bakunin’in anarşist görüşlerinin hem komüne hem de daha sonraki büyük toplumsal süreçlere etkisini göstermesi bakımından da önemlidir.
Meydan Gazetesi Sayı 17, Nisan 2014