Ataerkil kültürün baskısıyla yüzyıllardır yok sayılan, görünmez kılınan, toplumsal yaşamın her alanından yalıtılmak istenen kadının yalnızca var oluşu değildi erkeğin saldırısı altında olan. Yüzyıllar boyunca, kadının bedeni de erkek egemenliğinin hedefinde oldu. Kadın kimi zaman köle, kimi zaman denek oldu erkek egemenliğinde; kendi bedenini tanıyamadan, bilimin erkek doktorlarının deneği haline getirildi. “İncelenmeye değer” olan kadın bedeni, acımasız deneylerle, yüzyıllar boyu talan edildi.
Şimdilerde, kadın sağlığı ve kadın hastalıkları üzerinde yoğunlaşan jinekoloji biliminin tarihi de, tam buraya dayanıyor. Acıyla, işkenceyle “keşfedilen” kadın, şimdilerde ise katilleri olan erkeklerin isimlerini, bedeninde taşımaya mahkum ediliyor.
Jinekolojinin erkek tarihi ve bu tarih boyunca yok sayılan kadınların yeniden hatırlanması üzerine bir proje Anarchagland. Kadının üreme organlarına sıkıştırılmış erkek isimleriyle hesaplaşma; her bir deneyde katledilen kadınların isimlerini yeniden hatırlatma... Anarchagland projesinden Klau, jinekolojik deneylerde katledilen köle kadınların, Anarcha’nın, Lucy’nin ve Betsey’nin öyküsünü paylaştı bizlerle; bedenlerimize hapsedilen katil erkeklerin isimlerinin neden sökülüp atılması gerektiğini anlattı.
Meydan: Merhaba Klau. Öncelikli olarak biraz kendinden bahsedebilir misin?
Anarchagland/Klau: Merhaba. Ben, Katalonya’da Ca la Fou adlı bir kooperatif içerisinde yaşıyorum. Bu kooperatif içerisinde, kapitalist döngü dışında yeni bir kültür örüyoruz; gerçekleştirdiğimiz farklı projelerle üretimler yapıyor, yaşamsal ihtiyaçlarımızı gidermeye çalışıyoruz. Aynı zamanda, kadın bedeninin tarihinin yeniden yazılmasını amaçlayan Anarchagland projesi içerisinde yer alıyorum.
Anarchagland projesi ve projeyle amaçladığınız şey tam olarak nedir?
Anarchagland, jinekolojinin tarihi üzerine yapılmış, bağımsız bir araştırma projesi. Bu proje ile aynı zamanda jinekolojinin tarihinin yeniden yazılmasını da amaçlıyoruz.
Anarchagland projesi nasıl başladı? Bu araştırmaya nasıl karar verdin?
Bir sunum metnine hazırlanırken, kadının boşalma bezlerinin, yani skene bezlerinin, adının, jinekolog Alexander Skene’den geldiğini öğrendim. Skene’nin kim olduğunu, kariyerini nasıl inşa ettiğini düşünmeye başladım ve bu detay, beni jinekolojinin başlangıcına kadar götürdü. Araştırmam derinleştikçe, Skene’nin hocası sayılabilecek Doktor J. Marion Sims’le ve kim olduklarını bilmeden, bedenlerimizde isimlerini taşıdığımız birçok erkekle tanıştım.
Kimdi bu erkekler, biraz bahsedebilir misin?
Doktor Sims, “modern jinekolojinin babası” olarak tanımlanıyor tıp tarihinde. Sims’in kariyerinin bu kadar popüler olmasının sebebi; vezikovajinal ve rektovajinal fistül hastalığının tedavisi için yaptığı çalışmalar. Sims, gerçekleştirdiği çalışmalar boyunca kullandığı 14 kadın arasından, yine köle olan 3 siyah kadın üzerinde yaptığı araştırmaları kaydetti: Anarcha, Lucy ve Betsey. Doktor Sims, hastalığın tedavi yöntemlerini geliştirebilmek için, bu üç köle kadın üzerinde sayısız cerrahi teknik denedi; Anarcha, Lucy ve Betsey, tüm bu araştırmalar boyunca bir “araştırma nesnesi” gibi kullanıldı.
1845-1849 yılları arasında araştırmalarını sürdüren Sims, Anarcha üzerinde tam 30 farklı operasyon gerçekleştirdi. Tüm bu süre içerisinde, operasyon geçiren hiçbir kadına anestezi uygulanmadı. Skene de, işte böyle bir jinekoloğun, en gözde öğrencilerindendi.
Peki Skene’nin de, tıpkı Sims gibi, araştırma adı altında, kadınlara yönelik uyguladığı işkenceler söz konusu mu?
Tabi ki. Kadının vajinal bölgesinde bulunan boşalma bezlerine adını veren Alexander Skene de, en az doktor Sims kadar, tıp alanındaki yetkinliğini işkencelerle arttıran bir jinekolog. Jinekoloji alanında kurumsal olarak kullanılan 72 farklı aracın mucidi olan Skene, tüm bu icatları sırasında, benzer bir şekilde, kadınlara işkence etmişti. Skene, jinekolojik muayene esnasında en çok kullanılan araç olan spekulumun mucidi olurken, klemp ve benzeri her aracın denenme süreci, kadınlar için birer işkenceye dönüşmüştü.
Yine kadının vajinal bölgesinde bulunan ve cinsel ilişki sırasında kayganlığı sağlayacak salgının üretilmesini sağlayan gland bezlerinin adı da, işkenceci bir erkekten geliyor: Bartholin Gland.
Özellikle cadıların, dilencilerin, siyahların ve yoksulların bedenleri üzerinde araştırmalar yapan Gland’ın geçmişi de Sims ve Skene kadar işkence dolu. Gebelik dönemlerinin periyodik gelişimine dair araştırma yapan Gland, yaklaşık 40 kadını, hamileliklerinin farklı dönemlerinde öldürmüş; yaptığı bu “araştırma”yla, karnını kestiği kadınların ve bebeklerinin dönemsel olarak gelişimlerini takip etmeyi amaçlamıştır. Jinekolojinin erkek tarihi içerisinde yer eden bu isimler aslında birer “anatomi katili”dir.
Aslında anlattığın her şey, yaşamın her alanında yok edilmek istenen kadının, tıp tarihindeki gelişimini bir özeti gibi. Peki Anarchagland projesi, tüm bu işkenceci doktorlara karşı ne diyor?
Biz, bilimsel gelişmeleri uğruna kadınları katletmiş erkeklerin isimlerinin bedenlerimizden sökülüp atılmasını istiyoruz. Bu sebeple de, isimlerini vajinal bölgelerimize nüfus ettirerek erkekliklerini yeniden üreten Gland’ın ve Skene’nin isimlerini tanımıyor; skene bezini Anarcha bezi, bartholin bezlerini ise Lucy ve Betsey’nin adıyla çağırıyoruz.
Hayatın her alanında, kadını baskılayarak erkekliklerini daha da pekiştiren tüm erkeklere karşı mücadele verirken, bu isimlerin bedenlerimizden silinmesi gerektiğini düşünüyoruz. Bu sebeple, “erkek”liğin en ince noktalarına kadar işlenmiş olduğu jinekoloji alanında da “kadın” tarihini yeniden yazıyor; Anarcha, Lucy ve Betsey’i bugün bedenlerimizde yaşatıyoruz.
Skene ve Bartholin Bezi:
Kadınlarda idrar çıkış deliğinin yanlarında yer alan bezlerdir. Bu bezler kadınlarda cinsel ilişki sırasında genişler ve salgılama fonksiyonu artar. Cinsel uyarılma sırasında bu salgı kadınlarda idrar yollarının en dış kısmında dışarıya boşalır, böylece cinsel ilişki sırasında vajina etrafında oluşan salgıların bir kısmını oluşturur. Bu salgının en önemli görevi ilişki esnasında kayganlığı sağlamaktır. Bartholin bezleri vajinal girişte sağlı ve sollu iki tarafta bulunan bezlerdir. Cinsel ilişki sırasında bir salgı salgılayan bu bezler, kayganlığı arttırır.
*Vezikovajinal ve Rektovajinal Fistül:
Vezikovajinal fistülde mesane ile vajina arasında gelişen ve fistül olarak adlandırılan anormal bir kanalcık sebebiyle, mesanedeki idrar vajinaya kaçmakta ve vajinadan da dışarı akarak istek dışı ve devamlı idrar kaçağına neden olmaktadır. Hastalık, yakın zamanda özellikle zor doğum yapmış, ya da kadın hastalıklarından ameliyat geçirmiş kadınlarda görülebilir.
Rektovajinal fistül ise, kalın bağırsağın son kısmı ve vajina arasında bağlantı yani kanal oluşması durumudur. Bu durumda rektumdaki dışkı vajinaya geçer ve hasta vajinasından dışkı veya gaz gelmesinden şikayet eder. Rektovajinal fistüllerin sebepleri arasında da doğum ve doğuma bağlı travmalar ve cerrahi işlemler başta gelmektedir.
Meydan Gazetesi Sayı 25, Mart 2015