Londra’nın ortasında bir kadın kendini otoyolun ortasına atıyor. Sonra da diğer kadın. Onları engellemeye çalışanların kollarından kurtulup tekrar tekrar yola atlıyorlar. Yoldan geçen arabaların çarpması bile onları durdurmuyor. Kazanın şokuyla bilinçlerini kaybediyorlar. İlk yardım yapılırken kendilerine geliyorlar, biri diğerine “Organlarımızı çalacaklar!” diyor. Kendisini tutmakta olan sağlık görevlisine yumruk atıp tekrar yola atlıyor, bu sefer bir tırın çarpmasıyla ağır yaralanıyor.
Bu ilginç hikaye, 2008 yılında İngiltere’de meydana geliyor. Ursula ve Sabina Eriksson kardeşler, “Folie a Deux” yani “iki kişilik delilik” ya da paylaşılmış psikotik bozukluğun en ünlü muzdaripleri. Folie a Deux, genellikle beraber yaşayan bireylerde görülür. Psikolojik bir rahatsızlığa sahip bireyin, kendi sanrılarını bir diğerine yansıtması ve o bireyin de bu durumdan etkilenir hale gelerek zamanla benzer sanrılar yaratması durumudur. Bir şizofreni hastasının diğerine kendi sanrılarını anlatıp bunların gerçekten yaşandığına inandırması, iki kişilik deliliğe örnek verilebilir. Ursula ve Sabina kardeşlerin garip davranışları da bununla açıklanabilir.
Günlük hayatta karşılaştığımız birçok durum, durup düşünüldüğünde “garip” olarak tanımlanabilir. Belirlenen güzellik kriterlerine uygun olabilmek için kozmetik ürünlerine, moda denilen kıyafetlere tonlarca para harcamak gariptir aslında. Bir sinema yıldızına benzeyebilmek için 35 kez estetik ameliyatı olmak da. Ancak kapitalizmin içinde bu gariplikler öyle normalleştirilir ve özenilir hale getirilir ki; toplum bunları “olağan” olarak görmeye başlar. Rekabet o kadar olağan bir durumdur ki; sınavı kazanamadığı için intihar edenler, dans yarışmasında birinci olamadığı için bunalıma girenler oldukça olağandır. Bencillik olağandır; paylaşan garipsenir. Tükettikçe tükenmek, en olağan durumlardandır.
Kapitalizm bu gariplikleri “olağan”laştırdıkça, insanların umudu azalır; intiharlar, tükenmişlik sendromları, çeşitli psikiyatrik rahatsızlıklar ise git gide artar. Çünkü kapitalizm, kendi rahatsızlıklarını toplumun her kesiminden bireylere bulaştırmaktadır; Folie a Deux durumunda sanrıların kaynağı olan birey gibi. Ancak ortada büyük bir fark var:
Folie a Deux: İki kişilik delilik
Kapitalizm: Milyonlarca kişilik bir delilik!
Devrim Varol
Meydan Gazetesi Sayı 32, Mart 2016