Meslek hastalıklarına ayırdığımız yazı dizimizin bu sayısında, kasiyerlerden moto kuryelere, fabrika işçilerinden masa başı işçilerine kadar çok sık rastlanan, neredeyse tüm iş alanlarında karşılaşılan bir hastalığı ele alacağız: Boyun Fıtığı.
Boyun fıtığı diğer meslek hastalıklarından farksız bir şekilde Çalışma Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından meslek hastalığı olarak kabul edilmiyor olsa da hastalığın en önemli sebeplerinden biri iş yeri çalışma yoğunluğudur. Ezilenlerin çalışma ve yaşam koşullarının neden olduğu boyun fıtığı işçilerin hastalığıdır, bir meslek hastalığıdır.
Bir iş yerinde çalışmamız sırasındaki vücut duruşumuz ve hareketlerimizin nasıl olduğu ne kadar sağlıklı olduğumuz hakkında bir göstergedir.
Çalışırken boynun ve omuzların sabit pozisyonda olması kas iskelet sistemi hastalıklarının oluşmasında etkili bir durumdur. Uzun süre sabit konumda durmak boyun ve omuzların kasılmasına ve bu kasılma sonucu damarların sıkışmasına neden olur. Ayrıca işçilerin çalıştıkları yerlerde aynı işi defalarca yapması oldukça yorucudur ve kas iskelet hastalıkları için risk oluşturur. Bundan dolayı işçiler çalışma arasında mola verse bile tam anlamıyla dinlenemezler. Tekrarlı hareketler az güç gerektiriyor gibi görünse de, işe yetersiz molalarla devam etmek incinmelere sebep olabilmektedir. Yapılan işin hızı da bir diğer risk faktörüdür. Sabit vücut pozisyonu, tekrar ve az mola vererek çalışmanın zararlarını neredeyse ikiye katlamaktadır. Ayrıca çalışan işçi azlığı, patronların sonu gelmeyen talepleri, yapılan işten memnun olmamak ve tüm bunların bireyde oluşturduğu stres kas iskelet sistemi hastalıkları için ciddi risk faktörleridir.
Uygun ve doğru olmayan duruş ve hareketlerin gün içerisinde defalarca yapılması sonucu kas iskelet sistemimizde aksaklıklar açığa çıkar ve kimi zaman tedavisi ameliyat olan durumlarla karşı karşıya kalırız. Bu durumlardan biri de servikal disk hernisi adı verilen “boyun fıtığı”dır.
Boyun Fıtığı Vücudumuzda Nasıl Gelişiyor?
Boynumuz kafatasından kuyruk sokumuna kadar uzanan bir kemik eksen oluşturan omurga sisteminin bir parçasıdır. Omurga, omur adı verilen birbirine bağlı kemikler serisinden oluşur. Her bir omurun ortasında beynin devamı olan omurilik bulunur. Vücudun çeşitli bölümlerinden beyne dönen duyular veya vücuda dağılan emirler omurilik içerisinden geçer. Yani omurilikten vücudun çeşitli yerlerini yöneten sinirler çıkar. Boyun kısmından çıkan sinirler kola ve sırta yayılarak bu bölgelerin duyu ve hareketlerini sağlar. Omurlar ise birbirine disk adı verilen esnek yapılarla bağlanır. Bir omuru diğerine bağlayan sağlam bağlantılı dokulardan oluşan diskler, omurların arasındaki bir yastık ya da amortisör gibi görev yapar. Bu sayede hareket eder, eğilip kalkar, boynumuzu ve sırtımızı döndürebiliriz. Zaman içerisinde çeşitli nedenlerle diskler yıpranmakta ve geriye doğru cepleşmektedir. Yani disklerin iç kısmının bağ dokudan oluşan dış kısmını yırtarak omurilik ve sinirlerin geçtiği kanala doğru taşarak baskı yapması sonucu boyun fıtığı oluşuyor. Bu fıtıklaşma sinirlere baskı yapabildiği için kollara doğru yansıyan ağrıya, sızlanmaya, his ve kuvvet kaybına sebep olabilmektedir. Başın arkaya doğru hareketi ağrıyı arttırabilmektedir. Yani sadece boyundan ibaret kalmıyor. Boyun fıtığı olmuş birinin ellerinde, kollarındaki sinirlere baskı olduğu için kas gücü kayıpları yaşayabilir, tutma yeteneğinde de azalma olabilmektedir. Bu durum işçinin günlük ihtiyaçlarını gidermesini bile engelleyebilir. Gün içerisinde hafif ağırlıkları bile tutamaz, dişlerini fırçalayamaz, yazı yazamaz. Boyun fıtığının ilerleyen dönemlerinde kollarda incelme gözle görülebilir duruma gelebilmektedir. Ayrıca boyundan beyne giden kan damarları olduğu için fıtık bu damarlara da baskı yapabilir. Bu durumda algılamada güçlük, konsantre olamama, uyku bozukluğu, sabah yorgun kalkmak, kulak çınlaması, baş dönmesi ve görmede güçlük gibi sorunlar yaşanabilir.
Ameliyatla Tedavi
İşçi belirtilen sebeplerle hastaneye başvurduğunda çekilen MR gibi bir görüntüleme yöntemiyle fıtıklaşmış disk kolaylıkla görülür ve ameliyat seçeneği değerlendirilebilir. Boyun fıtığı için ilk tedavi seçeneği ilaç tedavisidir. Ayrıca kaslardaki gerilmeyi azaltmak için fizyoterapistler tarafından ultrason ve elektrikli kas uyarıcı yöntemler de uygulanabilir. Bunlardan başka cerrahi tedavi de mümkündür. Boyundan fıtık oluşumu çıkartılarak hastanın kalçasından veya kemik bankasından alınan kemik, bir metal parçayla birlikte yerleştirilir. Bu tedavide amaç baskı altındaki siniri rahatlatmaktır. Kimi zaman fıtık ameliyatlarında yapay diskler de kullanılabilmektedir.
Tıbbi müdahalelerle beraber eğer boyun fıtığı teşhisi konmuş bir işçiyseniz, bunu kesinlikle “meslek hastalığı” olarak kayıtlara geçirmelisiniz. Ancak 20 yıl boyunca lastik fabrikasında çalışan Mevlüt Aslan’a dedikleri gibi “boyun fıtığı bir meslek hastalığı değildir” cevabı ile karşılaşabilirsiniz. Tüm bu cevaplara karşı ısrarcı olmak çok önemlidir. Elbette tek başına değil; dernek, sendika gibi işçi örgütlerinin dayanışmasıyla…
Aylin Sal
Meydan Gazetesi Sayı 35, Aralık 2016