Artan sanayileşme ile birlikte pek çok iş kolunda işçiler, zararlı kimyasal maddeler veya fiziksel etkiler sebebiyle, hem bedensel olarak hem de ruhsal olarak zarar görmektedir. Hatta bu geri dönüşü olmayan zararlar artarak, yaşamlarını idame ettirebilmek için kötü koşullarda çalışan işçilerin yaşamlarını çalmaktadır. Kapitalist sistem içerisinde işçilerin yalnızca yaptıkları işten ya da çalışma ortamından dolayı maruz kaldıkları meslek hastalıkları, devlet için patronların, patronlar içinse çalışanların eksikliği olarak görülüyor. Öte yandan işçilerin hastalıklarının mesleklerinden kaynaklandığını tespit ettirmesi de oldukça zor. Herhangi bir şikayetle hastaneye giden insanlara tanı koyarken meslekleri görmezden gelinerek sorulmuyor bile.
Meslek hastalıklarına yer verdiğimiz yazı dizimizin bu sayısında, fırıncılardan ilaç sanayisi işçilerine, halı dokuyanlardan sağlık çalışanlarına, marangozlardan temizlik işçilerine, matbaacılardan plastik lastik/kauçuk işçilerine kadar pek çok meslek grubunda yaygın olarak görülen meslek astımını irdeleyeceğiz.
Meslek astımı hastalığı birçok ülkede en sık görülen mesleki akciğer hastalığıdır. Yaşadığımız topraklarda silikozis ve kronik bronşitten sonra meslek hastalıklarının nedeni olarak üçüncü sırada yer almaktadır.
Atölyeler, fabrikalar gibi iş ortamları, hem meslek astımının ortaya çıkmasına hem de kişide önceden var olan astımın şiddetini artmasına sebep olan 350’den fazla duyarlaştırıcı ve tahriş edici madde içermektedir. Yani astım kimi zaman çalışma ortamından kaynaklanır, kimi zamansa var olan astımın yapılan işe bağlı olarak şiddeti artar. İkinci durum meslek hastalığı olarak kabul edilmemesine rağmen böyle hastalıkların da zamanla kalıcı halde astıma dönebildiği bilinmektedir.
Meslek Astımı Kimlerde Görülür?
Tahıllar, enzimler, lateks, reçine, izosiyanatlar, ağaç ya da tahta tozları, metaller, lehimler, boyalar, formaldehit, gluteraldehid, persülfat, akrilat, ilaçlar iş yeri koşullarında meslek astımına sebep olan maddelerdir. Tüm bunların kullanıldığı sektörler risk altındadır. Fırıncılar, deterjan işçileri, ilaç sanayi işçileri, halı dokuyanlar, sprey boyacılar, plastik ya da epoksi reçineler kullananlar, rafinerilerde çalışanlar, kauçuk köpük imal edenler veya kullananlar, dökümcüler, temizleyiciler, tekstil işçileri, kuaförler, uhu, zamk yapanlar riskli mesleklerden bazılarıdır.
Meslek Astımı Belirtileri Nelerdir?
Meslek astımı havayollarının (bronşların) daralması ile ortaya çıkar ve ataklarla seyreder. Ataklar dışında çoğu kez hiçbir yakınması olmayan hastalarda atak sırasında nefes darlığı, öksürük, hırıltılı solunum, göğüste sıkışıklık hissi gibi belirtiler görülür.
Ataklar genellikle sabaha karşı ortaya çıkar, hasta tedavi gördüğünde geriler. Tedavi görmemiş veya düzensiz tedavi olan hastalarda, zamanla atak sıklığı ve şiddeti artar; hastalık uzun vadede akciğer işlevlerinin kaybına da sebep olabilir.
Meslek astımının kesin tanısını koyduran tek bir test yoktur. Çeşitli formlar, immünolojik, serolojik ve solunum fonksiyon testleri tanıya yardımcı olarak kullanılan testlerdir.
Mesleksel astımı tanısının erken konulup tedavisine zaman kaybetmeden başlanması oldukça önemlidir. Tüm meslek hastalıkları için geçerli olan en ideal çözüm ise etken maddeden uzaklaşmak olacaktır. Ekonomik kaygılar nedeniyle sağlıklarını bozan işlere devam edenlerde hastalığın semptomları devam eder. Bu durumlarda hastalığın şiddetine göre hastaya tazminat ödenmesi gündeme gelmektedir.
Aylin Sal
Meydan Gazetesi Sayı 37, Mart 2017