Sanayi devrimiyle beraber ekonomik sömürünün artmasıyla işçiler yaşadığı coğrafyaları terk ederek, farklı bölgelerde çalışmaya ve yaşamaya zorlandı. Diller, renkler, coğrafyalar değişirken patronlar işçiler üzerinde ki sömürü düzenini değiştirmeden kurmayı sürdürüyordu. Aynı dönemde sanayi kentlerinde anarşistler de örgütlüydü. İtalya’da anarşizm örgütleniyor ve yayılıyor İtalyan anarşist işçiler de nereye giderlerse gitsinler özgürlük ve adalet şiarını gittikleri yerlere taşıyorlardı.
Sicilya boğazının en dar olduğu yer 160 kilometredir. Bu da Avrupa ile Afrika’nın kuzeyi arasındaki yakınlığı göstermektedir. Sömürge bir devlette şartlar farklı olsa da ezen-ezilen ilişkisi her yerde benzerdi. Bu noktada Tunus, İtalya’dan sürülen birçok anarşistin gideceği bir durak haline geldi.
İtalyan Anarşist Nicoló Converti’nin Enternasyonelle Tanışması
18 Mart 1855’de İtalya’nın küçük bir kasabasında dünyaya gelen Nicoló Converti, tıp fakültesini kazandığı sırada özgürlükçü fikirlerle haşır neşir olmaya başladı. Daha sonra Converti, Bakunin’in özgürlükçü fikirlerinden etkilenen Napoli Birliği ile tanışıp, İtalyan anarşist-komünist Emilio Covelli ile yakın arkadaş oldu. 1878 yılında “II Masaniello” isimli anarşist gazetenin editör ekibine katıldı.
Cezalar ve İtalya’dan Çıkış
Converti, 1885 yılında 300’den fazla sendika ve işçi federasyonu temsilcisi tarafından imzalanan uluslararası bir metne imza attığı için 22 ay hapis cezasına çarptırıldı. Bu da onun İtalya’dan ayrılma kararı almasında etkili oldu. İlk olarak Fransa’ya bağlı olan Korsika adasına geçti. Burada “In Marcia” ve “La proprietà” gibi anarşist yayınlara yazılarıyla destek oldu.
Korsika’dayken “L’Internationale anarchiste” adlı gazetenin oluşturulmasında pay sahibi oldu. Gazete İtalyanca ve Fransızca makaleler yayınlıyordu. Temel amacı da İtalyan ve Fransız işçilerin birbirlerine karşı olan nefret düşüncelerini bitirip dayanışma ilişkisi kurmasıydı. Gazetenin bu amacı gazetenin önemini bir hayli arttırmıştı. Converti de İtalyan ve Fransız işçiler arasındaki burjuva basın tarafından yaratılan nefrete son vermek için çalışmalar yaptı.
Tunus’a Geçiş
Converti anarşizmi farklı coğrafyalarda örgütlemek için arkadaşı Grassi ile birlikte karar alarak 10 Ocak 1887’de Tunus’a geçiş yaptı. Bu tarihlerde Tunus Fransa’nın sömürgesi altına girmişti. Tunus, İtalya’daki Risorgimento yıllarından beri İtalyan, özellikle de Sicilyalı özgürlükçülerin sığınma noktası olmuştu. Okuma-yazma oranının çok düşük olduğu bu bölgede Converti de ilk olarak yerel hastanelere katılarak halkın sağlık noktasındaki eksiklerini karşılamaya çalıştı. Converti’nin bu çabası kısa zamanda tanınan biri haline gelmesine katkı sağladı. Tunus’ta halk, sağlık ihtiyaçlarını karşılayamıyor ve bu yüzden insanlar yaşamlarını yitiriyordu. Converti bu alanda örgütlenme yaparak halkın sağlık ihtiyaçlarını karşılamak adına yerel sağlık örgütünün kurulmasını sağladı.
Tunus’ta İşçi Mücadelesi
Converti, yoksulların sağlık ihtiyaçlarına yönelik organizasyonların yanı sıra işçi örgütlenmesini arka planda bırakmadı. İtalya ve Fransa’daki anarşistlerle ilişkilerini devam ettirdi. Tunus işçilerini örgütlemek için 1888’den 1896 yılına kadar “L’Operaio” adlı işçi gazetesini çıkarttı.
İlerleyen süreçte İtalya’da ceza alarak çıkış yapan anarşist ve özgürlükçüleri toparlamak onun için önemliydi. Çıkardığı dergi ile bu ilişkiyi sağlayabiliyordu. 1891 yılındaki verilere göre Tunus’ta 21.000 İtalyan göçmen bulunmaktaydı. Bir süre sonra Tunus, Sicilya-Afrikası arası anarşistlerin gizli bir köprüsü olmuştu.
Converti 1896’da bu kez Augustin Hamon, Lüigi Fabbri, Cipriani ve P. Raveggi gibi özgürlükçü yazarlarında içerisinde bulunduğu “La Protesta Umana” gazetesini çıkardı.
Fransız devletinin Tunus’a geçen anarşistlerden rahatsız olması sonucu Tunus sömürgesi, kıyılarında yakaladığı İtalyan ve Fransız anarşistleri iade etti. Bunun üzerine Tunus’ta sokak eylemleri, büyük protestolar örgütlendi.
1900’lerin başında Tunus işçi sınıfının öfkeli mücadelesi dünyanın dört bir yanındaki işçi mücadeleleri gibi dalga dalga büyüme gösterdi. İşçi sınıfının hareketliliği Converti’nin çocukluk arkadaşı Andrea Costa’nın parlamentarizme doğru yönelmesine neden oldu. Costa 1907’de Converti ile görüşmek için Tunus’a gelmesine rağmen görüşememişlerdi. Belki bu görüşme gerçekleşseydi, Costa parlamentarist fikirlerinden vazgeçebilirdi. Costa’nın seçimlere girme düşüncesi birçok anarşist çevre tarafından da eleştirilse de Costra hatasını büyük bir seçim kampanyası sonrası sandıktan yenilerek çıktığında anlayacaktı.
Converti, Tunus ile İtalya arasındaki köprünün en büyük ayaklarından birini oluşturmuştu. Sadece anarşistlerin değil, yolu Tunus’tan geçen tüm özgürlükçülerin de tanıdığı bir isimdi. Nicolô Converti 14 Eylül 1939’da yaşama veda etmişti. Ama Tunus’taki köylerde hastalıklarına derman bulduğu köylülerin, Sicilya boğazının kıyılarına vurmuş göçmenlerin, “ekmek, adalet, özgürlük” sloganlarıyla yankılanan Tunus şehirlerinin sokaklarındaki binlerce insanın hatıralarında ölümsüzleşecekti.
Risorgimento: İtalya yarımadasında tüm krallıkların tek bir İtalyan Krallığı altında birleşmesini savunan düşünceye ve 1815’ten 1918 tarihine kadar süren döneme verilen isimdir.
Tunus’taki “La Protesta Umana” Arjantin'de FORA’nın çıkardığı gazete ile aynı ismi taşısa da farklı gazetelerdir.
Meydan Gazetesi Sayı 37, Mart 2017