“İşçi sınıfının anarşist bir militanıyım, 1964’ten beri yaşamımı mücadeleye adadım. O günden bugüne, dünyanın dört bir yanından anarşistler için sayısız çizim yaptım. Ana faaliyetim bu” sözleriyle sunuyor yeni çizimlerini, 68 yaşındaki illüstrasyon sanatçısı Clifford Harper. Harper yıllardır düşlüyor, eyliyor, çiziyor, çiziyor, çiziyor…
Bir işçi, illüstrasyon sanatçısı ve militan bir anarşist olan Clifford Harper, 1949 yılında Batı Londra’da, bir postacıyla bir aşçının oğlu olarak dünyaya geldi. 13 yaşında okuldan atılıp 14’ünde iki yıl sürecek bir denetimli serbestlik cezası aldı. Kendisini toparlayıp gerçek anlamda yaşama tutunana dek, 2 yıl boyunca, bulduğu her işte karın tokluğuna çalıştı.
Anarşizmle henüz 15 yaşındayken tanıştı, mücadeleye atıldı. Bulduğu her fırsatta çizmeye çalıştı. 60’lardaki politik hareketliliğin yükselmesiyle komünlerde yaşamaya başladı. 1969’da ünlü ve “anarşizmin eşiği” denilen Eel Pie Island Komünü’nü kuranlar arasındaydı. Yaklaşık 100 gencin yaşadığı komün, 68’den sonra bu gençlerin dönemin “karşı kültür”ünü ürettikleri alana dönüştü. (Rolling Stones müzik grubunun kendini bulduğu mekan olduğu da söylenir.) Harper da “woodcut” (ağaç baskı denilen bir teknik) stiliyle çizim yapmaya burada başladı. Komünün 71’de polis tarafından kapatılmasının ardından, Harper yaşamının sonlandığını düşündü; yaşadığı fiziksel ve ruhsal çöküntü sebebiyle hastaneye kaldırıldı.
Tedavisinin ardından “Devrimi yaşayacaktım. Devrimci bir yaşam istemiştim. Çalışmak ya da kira ödemek değil. Ama bitti. Sıradaki?” diyerek yeniden başlamaya karar verdi. Yeniden çizmeye ve mücadeleye yoğunlaştı. Geçimini çizimlerinden sağlıyor olsa da, genelde anarşist hareketin afişleri ve yayınları için illüstrasyonlar hazırlıyordu. Undercurrents (Dip Akıntısı), Cienfuegos Press Anarchist Review (Cienfuegos Yayınları Anarşist İnceleme) ve Class War Comix (Sınıf Savaşı Çizgi Romanı) gibi yayınların çizimlerini yıllarca yaptı.
Çizimlerin niteliğinden bahsedersek, en çok çizgi romanlardan, Eric Gill’den ve Frans Masereel’in öykülü woodcut stilinden etkilenmişti. 1980’den itibaren daha kalın çizgilerle, daha ekspresyonist (dışavurumcu) yönde ilerledi. Sadece mürekkep ve dolma kalemle çalışıyor olsa da, Harper’ın çizimleri tahta baskı kalıbıyla yapılmışa benziyordu.
1987’de hem yazarı, hem de illüstratörü olduğu “Anarchy, a Graphic Guide” (Anarşi, Bir Grafik Kılavuzu) adlı kitap yayımlandı. “Bütün büyük fikirler gibi, ilgilenirseniz anarşizm de oldukça basittir -insanlar için otorite olmaması, yani emir almak yerine kendi kararlarını vermeleri en iyisidir.” sözlerinin de yer aldığı kitap, basit anlatımı ve anlaşılır çizimleriyle anarşizme genel bakışta dönemin gençlerinin ilk tercihlerindendi. Yine aynı dönemde, bilgi ekonomisinin aşırı doygunlaştığı dijital dünyada bu sistemden hiçbir şey beklemeyen, onun yıkımı için çabalayan, özgürlük ve anarşizme doğru kendi bilinmeyen yollarımıza başlamak isteyen yıkıcı ve tutkulu bireyler için “karşı bilgi” dağıtmayı amaçlayan “Ayaklanma” adlı dergiyi çıkaranlar arasındaydı ve grafik editörüydü.
Paris Komünü’nden 1 Mayıs’ın tarihine, Fransa 68’den dünyanın her yerindeki işçi grevlerine, özgürlük tarihine ismi kazınmış 36 anarşist yoldaşın portresinden direnen kadınlara uzanan binlerce çizim; Harper’ı, politik belirginliğine rağmen, Britanya’nın en bilinen illüstratörlerinden biri haline getirdi.
Bunun yanı sıra Clifford Harper, yaşına, sağlık problemlerine ve popülerliğine rağmen anarşist mücadele için elinden geleni yapmayı sürdürüyor. Britanya’da Geleneksel Anarşist Kitap Fuarı’nın her yıl organize edilmesinden küçük matbaa projelerine, anarşist yayınların görsellerinin hazırlanmasından afiş tasarımlarına kadar birçok alanda aktif olarak yer alıyor.
Mürekkebi ve dolma kaleminin kalın ucuyla yaşamın her alanındaki adaletsizliklerin altını çizip, toplumun ezilenlerini mücadeleye çağırmayı sürdürüyor.
Gizem Şahin
Meydan Gazetesi Sayı 38, Nisan 2017