Uzun süre boyunca yoğun çalışma temposu altında sürekli maruz kalınan makineler; gürültüsü, pisliği ya da çalışma prensibiyle alakalı olarak barındırdığı risklerin yanında farklı türden tehlikeleri de içinde barındırıyor. Devletin çoğu zaman bağlamından kopuk değerlendirerek bir yok sayma politikası izlediği meslek hastalıklarına dair yazı dizimizin 13. bölümünde, sıcak ortamdaki havaya uzun süre maruz kalınması sonucu ortaya çıkan “Sıcak Kataraktı’nı” inceleyeceğiz.
Yaşı ilerlemiş insanların arasında sıkça rastlanan katarakt, gözün içerisindeki lensin saydamlığını kaybederek opaklaşması sebebiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Gözün etkilendiği bazı elektromanyetik dalga boyları, görme sürecinde lens tarafından soğrulurlar. Bunlar, kızılötesi başta olmak üzere UV B ve UV A ışınlarıdır.
Bu ışınlara maruz kalan ve ardından saydamlığı bozulan lens, buğulu bir görüntü vermeye başlar ve görme sorunları opaklaşma arttıkça devam eder. Ağrısız ancak yaşamı zorlaştıran aksaklıklar, kataraktın belirtileridir. Okumayı güçleştirecek derecede buğulanmalar, karşıdan gelen ışığa gözün verdiği tepkinin etkisi, siyah noktalar şeklinde belirtilerle anlaşılabilecek olan katarakt; gözlük ya da ilaç yardımıyla tedavi edilebilecek bir hastalık değildir.
Kataraktın tam olarak sebebi belirlenememiş olsa da özellikle cam eşya üretiminde sıcak sıvı cama üfleyerek biçim veren işçiler, fırıncılar ve diş doktorları başta olmak üzere, yaptığı iş gereği uzun süre sıcak havayla yakın temas içinde çalışmak zorunda kalan işçiler arasında sıkça görülür. Sıcak havanın yanında ultraviyole ışınları da sıcak kataraktına neden olabilecek dışsal etmenlerden sayılabilir.
Çoğu zaman gerekli koruma önlemleri, ısının ve ışınların etkisini azaltan koruyucu maskeler ve giysiler temin edilmediğinden çalışırken hastalığın oluşması için önlem almak zorlaşmaktadır.
Katarakt Nasıl Tedavi Edilir?
Kataraktın ameliyat dışında bir tedavisi henüz keşfedilmemiştir. Aynı şekilde ortaya çıkışını engelleyecek ya da ilerlemesini yavaşlatacak bir yöntem de bilinmemektedir. Bu sebeple varlığı fark edildikten kısa bir süre sonra ameliyat önerilir.
Katarakt ameliyatları temelde şeffaflığını kaybedip opaklaşmış merceğin alınıp yerine aynı işlevi gerçekleştirecek başka bir lens koyularak çözülmesi esasına dayanır. Uzun zamandır ameliyatlar “fakoemülsifikasyon” cerrahisiyle yapılmaktadır. Saniyede 40.000 kez titreşen ses dalgalarının iletilmesiyle eriyen katarakt dokusu, fako cihazıyla gözden temizlenir. Hastanın göz numarasına uygun bir şekilde takılan lens, 15-20 dakikalık bir operasyonun ardından görme bozukluğunu çözer. Ameliyatlı göz 24 saat kapalı kaldıktan sonra açılır.
Her türlü kataraktın tedavisi için aynı ameliyat kullanılır. Ameliyatın başarısızlığının yanı sıra tedavinin gerçekleştirileceği sürece kadarki bozulmalar da kalıcı hasara yol açabilir. Ayrıca belirtmek gerekir ki sıcak kataraktı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca meslek hastalığı olarak kabul edilmektedir. Ancak bakanlık tarafından meslek hastalığı olarak kabul edilen hastalıklar, bazen işyeri hekimleri bazen Sosyal Güvenlik Kurumu kurullarınca meslek hastalığı olarak kabul edilmeyebiliyor. Bu durumda, hastalığın meslekten kaynaklanıyor olduğu konusu üzerinde ısrarla durulmalıdır.
Aylin Sal
Meydan Gazetesi Sayı 49, Mayıs 2019