Kapitalist işleyiş içerisinde zaman zaman kullanılabilecek ama paylaşma ve dayanışmayla örülü özgür dünyada hiçbir şeye yaramayacak bilgiler…
Cinsel kimliğin, eğitim durumun, inancın, çalışma tarzın, performansın ya da performans yeterliliğin fark etmez. Çalışma hayatın boyunca her daim ötelenir, yok sayılır ya da aşağılanabilirsin; çünkü "iş hayatı böyledir".
Mobbing, en basit tanımıyla iş yerindeki psikolojik taciz ve yıldırma olarak tanımlanabilir. Duygusal bir saldırı yöntemi olan mobbing, iş yerinde bir ya da birkaç kişi tarafından diğer bir kişiye yönelik düşmanca ve sistematikçe uygulanan "psikolojik terör"dür. Çalışana aşırı iş yükleme ya da tam tersi iş vermeyerek onu izole etme, ayrımcılık, hakaret ve aşağılama gibi birçok biçimde kendini gösteren mobbing uygulamaları, maruz kalan kişiyi yok saymaktadır.
Mobbingin Kaynağı Nedir?
Özellikle hiyerarşik yapının olduğu ve ast üst ilişkilerinin hüküm sürdüğü iş yerlerinde, gücü elinde bulunduran kişi ya da grubun uyguladığı mobbing, farklı birçok sebepten kaynaklanıyor olabilir. Kişinin pozisyonunun aşağılanması, çalışma tarzına saldırı, iş becerilerine ve performansa dair yapılan aşağılamalar, hakaretler ve iğnelemeler mobbingin kaynaklarından olabilir. "Bu işi bilseydiniz ben sizin müdürünüz olmazdım", "O bu işi yapamaz, CV'si tamtakır" gibi iğnelemelerle kişiye yönelik bu psikolojik baskılar, iş yerinde kendini sıkça gösterir.
İş yerlerinde yaşanan cinsel taciz ya da kişisel sorunlardan kaynaklı yaşanan taciz vakalarının tümüne mobbing tanımı yapılamaz. Yaşanan saldırının mobbing olarak tanımlanabilmesi için, sistemli ve sürekli tekrarlanması gerekir. En kısa mobbing süresi 6 ay, genelde ise bu süre ortalama 15 ay, sürecin kalıcı ağır etkilerinin ortaya çıktığı dönem ise 29-46 aydır.
Ekonomik krizlerde, bazen şirket politikaları gereği bazen de patronların işgüzarlığı sonucu ihbar ve kıdem tazminatlarından kurtulmanın en kolay yolu, çalışanları canından bezdirip, istifaya zorlamaktır. Mobbing de bu amaç doğrultusunda uygulanabilecek en etkili yıldırma politikasıdır. İşsizliğin çok olması, patron için çalışanı değersiz kılar, bu da mobbingin artmasına sebep olur.
Mobbing, "Her gün yeni biriyle, bu iş yerinin bir namusu var", "Ramazanda oruç tuttuğunu görsem, dişimi kırarım", "Sabah çayı, gazete okuma, kahve molası... ne o mesai yapıyorum!" gibi birçok farklı sebeple; asılsız söylentilerle, sürekli eleştirmeyle ortaya çıkabilir. Uzun süre devam eden mobbingler, kişi üzerinde geri dönülemez etkiler bırakabilir. Kimi zaman depresyon gibi psikolojik, kimi zaman bağırsak-deri-mide hastalıkları gibi psikomatik etkiler gösterir, bazen intiharla bile sonuçlanabilir.
Peki Mobbingden Kurtulmanın Yolu Nedir?
İş yerinizde mobbingcinin sizi ilk yaralamaya başlayacağı alan, iş becerileriniz ve performansınız olacaktır. Mobbing başlayana kadarki iş yapma biçiminiz ile başladıktan sonraki iş yapma biçiminizi karşılaştırmanız işinizi kolaylaştırabilir. Eğer kendinizi karşılaştığınız saldırılardan bezmiş ve yılmış bulursanız, bunu tespit ederek mobbingciye açık vermemeniz işinize yarayacaktır.
Çalıştığınız yerde maruz kaldığınız mobbinge karşı başvurabileceğiniz yasal yollar da mevcut. Örneğin kimliğinize, sosyal konumunuza, cinsiyetinize vb. alanlara bağlı olarak mobbinge maruz kaldığınızda, "Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama" başlıklı Türk Ceza Kanunu'nun 216. maddesinde bahsedilen suçun işlendiğini beyan ederek, bu suça istinaden savcılığa suç duyurusunda bulunabilirsiniz. Bulunduğunuz suç duyurusunun ardından bu durumu çalıştığınız iş yerinin insan kaynakları bölümüne ya da yönetimine ilettiğinizde yaşadığınız mobbing sorununun ortadan kaldırılmasına dair geri dönüş alabilirsiniz.
Yaşadığınız mobbingi, eğer yapabiliyorsanız, (örneğin şahsınıza sunulan anlamsız dilekçeleri, gereksiz uygulamaları vb.) yazılı olarak kaydedip, tanıklık edebilecek kişiler bulmalısınız. Böyle bir tanıklık, yaşanacak süreçte işinize yarayabilir.
Mobbingciyi yetkili birine rapor ettirmelisiniz. Örneğin mobbing sürecinde yapılan baskıyla yaşadığınız rahatsızlıkların (psikolojik ya da fiziksel fark etmez) tacizden kaynaklandığını tıbbi raporlarla kanıtlamanız, yaşadığınız bu durumun "ne kadar gerçek olduğunu" iş yeri yönetimine ispatlamanızda size yardımcı olacaktır.
Mobbingle mücadeleniz boyunca yaptığınız her şeyi, konuya ilişkin yürütülecek tüm soruşturmaları çalıştığınız iş yerinin dışında uzmanlara danışın. Çünkü aksi durumda iş yerine bağlı çalışan uzmanlar yaşadığınız tacizlerin "aslında sistematik tacizler, mobbingler olmadığını", "bu durumu sizin biraz abarttığınızı" ve "başka bir yerde işe başlamanın" size iyi gelebileceğini söyleyerek, sizi ikna edebilir ve yürüttükleri yıldırma politikalarının sonucunu alabilirler.
Meydan Gazetesi Sayı 8, Şubat 2013