Nestor Makhno (1889-1934), Ukrayna'da (1918-1921) Beyaz Ordu'yu yenilgiye ugratmis, fakat Trocki'nin Kizil Ordusu'na yenik dusmus gerilla ordusunu orgutleyen Rus devrimcisidir. Rusya'dan kacmayi basarmis, yasaminin geri kalan bolumunu Paris'te gecirmistir. Makhno, "Platform"un yazarlarindan biridir.
Degerli Yoldas Malatesta,
Yurt disindaki bir grup Rus anarsisti tarafindan "Anarsistlerin Genel Birligi Icin Orgutsel Platform" projesi olarak yayimlamis belgeye iliskin yazini okudum.
Edindigim izlenim su ki, ya "Platform" projesinde yazilanlari yanlis anladin, ya da, devrimci eylemde kolektif sorumluluk ve anarsist guclerin benimsemesi gereken yonetimsel islev yaklasimlarini reddediyor olman, senin sorumluluk ilkesini gozardi etmene yol acan kendi anarsizm anlayisina duydugun derin inanctan kaynaklaniyor.
Oysa, bu [kolektif sorumluluk ilkesi -c.n.], anarsist fikirlerin ozveri ruhuyla dolu bir yoldan yiginlarin icinde kok salmasi gerektigine iliskin kararliligimizda ve kendi anarsizm analyisimizda her birimize rehberlik eden temel bir ilkeyi ifade ediyor. Insan, bu ilke sayesinde digerlerini reddederek devrimci yolu seciyor. Bu olmaksizin, hicbir devrimci, toplumsal sefaletin boyutlarina, buna karsi verilen savasin yetersizligine katlanmak icin gerekli guce, irade ya da bilince erisemezdi. Farkli donemlerde yasayan ve farkli egilimlerden gelen devrimciler, kolektif sorumluluk ilkesinden aldiklari ilhamla kendi guclerini birlestirmislerdir; gerceklestirmis olduklari -ve baski altinda yasayanlara yol gosteren- kismi ayaklanmalarin bosuna olmadigina, somurulenlerin kendi ozlemlerini anlayacaklarina, bu deneyimlerinden yola cikarak zamana uygun yontemler gelistirebileceklerine ve bunlari kurtulusa giden yeni yollarda kullanacaklarina iliskin bir umuda sahiplerse, bu yine bu ilke sayesindedir.
Anarsist devrimcinin bireysel sorumlulugunu sen de kabul ediyorsun, sevgili Malatesta. Dahasi, bir militan olarak butun yasamin boyunca bu fikre destek verdin. En azindan benim senin yazilanlarindan cikardigim sey bu. Fakat, sorun bir butun olarak anarsist hareketin egilim ve eylemlerine gelince, kolektif sorumlulugun geregini ve yararliligini yadsiyorsun. Kolektif sorumluluk, tehlikenin varligina isaret ettigi icin seni korkutuyor, ve sen bu yuzden onu reddetmeyi seciyorsun.
Ben, hareketimizin icinde bulundugu gerceklerle yuzlesme aliskanligina sahip biri olarak, senin kolektif sorumlulugu yadsiyor olmani yalnizca temelsiz olusu dolayisiyla degil, fakat ayrica, icinde tum dusmanlarimiza karsi son ve belirleyici savasa girisecegimiz -ve senin de deneyimden cikan dersleri dikkate alacagini dusundugum- toplumsal devrim acisindan icerdigi tehlike dolayisiyla dikkate deger buluyorum. Benim yakin gecmisteki devrimci savasimlar deneyimim, bana, devrimci gelismelerin niteligi her ne olursa olsun, ciddi bir ideolojik ve taktiksel yonelime sahip olmanin onemini gosteriyor. Bu, anarsizmin icerigine uygun kolektif bir ruh ve bagliligin, ancak kolektif sorumluluga dayali bir irade araciligiyla icinde bulunulan anin gereklerine ifade kazandirabilecegi anlamina geliyor. Hicbirimiz, sorumluluk ogesinden yan cizme hakkina sahip degiliz. Aksine, eger sorumluluk bugune degin anarsistler arasinda dikkate alinmamis bir oge olarak kalmissa, komunist anarsistlerin onu teorik ve siyasal programimizin bir parcasi haline getirmesinin zamanidir.
Anarsizmin devrimci bir donemde isci yiginlarina -ne ideolojik ne de pratik olarak- rehberlik edemeyecegi ve dolayisiyla topyekun bir sorumluluk ustlenemeyecegi seklindeki tarihsel olarak yanlislanmis fikrin modern anarsizmin saflarindan atilmasini olanakli kilacak yegane sey, anarsist militanlarin kolektif ruhu ve kolektif sorumlulugudur.
Bu mektubumda, senin "Platform"projesine karsi kaleme aldigin makalenin diger bolumlerine (ornegin bunu 'bir kilise ve polisi olmayan bir otorite' seklinde tanimladigin paragrafa) deginmeyecegim. Sadece, elestirin sirasinda boyle ifadeler kullanmis olman karsisinda yasadigim saskinligi ifade etmekle yetinecegim. Yazdiklarin uzerine cok dusundum; senin dusunceni paylasmak bana kabul edilemez gorunuyor.
Hayir, hakli degilsin. Ve, senin asiri basit argumanlar kullanarak "Platform"un tezlerini yanlislamaya yonelik girsiminle hemfikir olmadigim icin, sanirim sana sunlari sorma hakkina sahibim:
1. Iscilerin kendilerini ezenlere, kapitalizme ve onun usagi olan Devlete karsi verdikleri mucadelede anarsizm herhangi bir sorumluluga sahip olmali midir? Eger yanitin hayir ise, bunun nedenini aciklayabilir misin? Eger yanitin evet ise, anarsistlerin, kendi calismalarini, anarsist hareketin mevcut toplumsal duzenle ayni temelde bir nufuza sahip olmasina olanak taniyacak sekilde yurutmeleri zorunlu degil midir?
2. Bugun bir orgutsuzluk icinde bulunan anarsizm, bu haliyle, isci sinifi mucadelesinin toplumsal gorunumleri uzerinde ideolojik ve pratik bir etkiye sahip olabilir mi?
3. Anarsizmin devrim gunleri disinda benimsemesi gereken araclar nelerdir ve, anarsizmin, kendisine yapici kavramlarini dogrulamasi ve kanitlamasi olanagi verecek hangi araclari kullanabilir?
4. Anarsizmin, kendi amaclarini gerceklestirmek icin, amac ve eylem birligi temelinde birbirine siki bicimde baglanmis kendi kalici orgutlerine gereksinimi var midir?
5. Anarsistler, toplumun ozgur gelisiminin garantisi olacagi dusuncesiyle 'kurulacak kurumlar' derken neyi kast ediyorlar?
6. Anarsizm, kendi anladigi komunist toplumda, toplumsal kurumlar olmaksizin kendi tezlerini gerceklestirebilir mi? Eger yanitin evet ise, hangi araclarla? Eger hayir diyorsan, hangi kurumlari kabul etmeli ve kullanmali, bunlara hangi isimlerle varlik kazandirmali? Anarsistler, oncu bir islev ve dolayisiyla boyle bir sorumluluk yuklenmeli midirler, yoksa kendilerini sorumluluktan bagisik yardimcilik isleviyle mi sinirlamalidirlar?
Bu mektubuma verecegin yanit, iki nedenden oturu benim icin buyuk oneme sahip, sevgili Malatesta. Yanitin, bana, anarsist guclerin ve genel olarak anarsist hareketin orgutlenmesi konusuna iliskin dusuncelerini daha iyi anlama olanagi kazandiracak. Ve, acikca ve durustce kabul edelim ki, senin ileri surdugun fikirler, tum yasami boyunca kendi liberter idealine siki bicimde sadik kalmis deneyimli bir anarsistin dusunceleri oldugu icin, pek cok anarsist ve sempatizan tarafindan tartisilmadan hemen kabul goruyor. Dolayisiyla, icinde bulundugumuz cagin hareketimizin onune koydugu acil sorunlarin eksiksizce irdelenmesi isine girisilip girisilmemesi, dolayisiyla, anarsist hareketin gelisiminin yavaslamasi ya da yeni bir ivme kazanmasi belli bir duzeye kadar senin tavrina bagli bulunuyor. Hareketimiz, gecmisteki ve bugunku durgunluk icinde kalmakla hicbir sey kazanmayacaktir. Aksine, uzun vadede onumuzde uzanan olasi gelismeleri dikkate alan bir yaklasimla kendi islevlerini yasama gecirmesi icin her olanaga sahip olmasi, yasamsal bir oneme sahip.
Mektubuma verecegin yaniti cok onemsiyorum.