Astana Görüşmelerini dördüncüsünde, üzerinde Rusya,İran ve Türkiye tarafından mutabakata varılan “çatışmasızlık bölgeleri” anlaşması gece yarısı itibarıyla yürürlüğe girdi.Çatışmasızlık bölgeleri, gerilimi azaltma bölgeleri, yeşil hat, güvenlik hatları gibi farklı terimlerle adlandırılan bölgeler üzerindeki mutabakatın 6 ay geçerli olacağı, garantör devletlerin (Rusya,İran ve Türkiye) gerekli görmesi halinde uzatılacağı belirtiliyor.
Çatışmasızlık Bölgeleri Suriye’nin Neresinde?
Çatışmasızlık bölgeleri olarak adlandırılan bölgeler Suriye’de savaşın şiddetli biçimde sürdüğü 4 farklı yerde belirlendi.Bu bölgelerin ilki, IŞİD dışındaki cihatçı çetelerin kontrolündeki İdlib. Birinci bölge Lazkiye,Halep ve Hama’nın da ikmal ve kesişim yolları üzerinde olduğu için bu kentlerin kırsal bölgelerini de kapsayabilecek.İkinci bölge daha güneyde Humus’un kuzeyi olarak belirlenirken,üçüncü bölge üzerinde, ise geçtiğimiz günlerde cihatçı çeteler arası çatışmalarla gündeme gelen Şam’ın doğusundaki Guta olarak anlaşmaya varıldı.Dördüncü çatışmasızlık bölgesinin ise ülkenin güneyinde İsrail-Ürdün sınırı kesişimindeki Dera ve Kuneytra’yı kapsaması kararlaştırıldı.Bu bölge son süreçte İsrail saldırıları tehdidi altında bulunuyordu.Yine bu bölgeyi kapsayan Ürdün sınırında ise İngiltere destekli “ılımlı” çetelerin Ürdün üzerinden Suriye’ye girme senaryoları geçtiğimiz ay içinde gündeme gelmişti.
Nasıl uygulanacak?
Uygulamanın başarılı olması halinde çoğaltılması düşünülen bu 4 bölgeyi garantör devletler koruyacak.Bu bölgeler üzerinde ABD öncülüğündeki koalisyon dahil uçuşa izin verilmeyecek.Anlaşmanın nasıl hayata geçirileceğine dair basına açıklamada bulunan Rusya Genelkurmay Başkan Yardımcısı Sergey Rudskoy, hem kontrol ve gözlem noktalarının işleyişinin hem de güvenlik alanlarının yönetiminin, garantör ülkeler Türkiye, Rusya ve İran’dan ekipler ve oluşumlarca yürütüleceğini belirtti.
“Çatışmasızlık Bölgelerine” Farklı Tepkiler
ABD öncülüğündeki IŞİD karşıtı uluslararası koalisyon , Suriye’de oluşturulan çatışmasızlık-gerilimi azaltma bölgeleriyle ilgili yorum yapmaktan kaçındı. Koalisyonun sözcüsü John Dorrian, “Gerilimi azaltmanın ne anlama gelebileceği ayrıntılarına girmeyeceğim” dedi. ABD’li diğer askeri yetkililer de operasyonlarının ülkenin doğu ve kuzeydoğusunda IŞİD’e karşı yoğunlaştığını belirterek “çatışmasızlık bölgeleri” uygulamasıyla Suriye Savaşı’nın ABD ve Rusya nüfuz alanları olarak bölündüğüne fiilen onay verdi.
El Kaide türevi çeteler ve IŞİD ile diğer cihatçı gruplar arasında ayrışma yaratmayı hedefleyen “çatışmasızlık bölgeleri” anlaşmasını,Türkiye destekli Ahrar uş-Şam ve Suud destekli Ceyş ül-İslam’ın da aralarında olduğu 7 cihatçı çete ise ortak bir açıklama ile reddetti.Açıklamada garantör devletlerden İran’a yönelik sert tepki vardı.
“Çatışmasızlık bölgeleri” anlaşmasına bir tepki de PYD’den geldi.
PYD Sözcüsü İbrahim İbrahim, anlaşmayla birlikte Suriye’nin mezhepsel olarak bölünmenin planlandığını söyledi.
‘Çatışmasızlık bölgelerinin” Kürtlerin fiili kontrolündeki bölgeler için tehdit oluşturduğunu söyleyen İbrahim, planı uygulayan devletlerin “haddini aştığını” dile getirdi.
YPJ Sözcüsü Nesrin Abdullah ise,TSK saldırılarının sürdüğü Türkiye-Suriye sınırında uçuşa yasak bölge istediklerini belirtti.