Dünyanın en zengin ikinci kişisi Elon Musk’ın art arda attığı tweetlerle, konuyla hiç alakası olmayan insanların bile radarına giren, yılbaşından bu yana yüzde 1000’den fazla değer kazanan kripto paranın sekiz yıllık hikayesi.
Az miktarda birikimini çoğaltmak isteyen sıradan yatırımcının, dünya ekonomisini elinde tutan Wall Street’e başkaldırısı, hisse senedi piyasasından sonra kripto para piyasasına da sıçradı.
Dünyanın en büyük tartışma platformu Reddit’ten örgütlenerek, Wall Street’in ağa babalarının “fiyatı düşecek, enayi yatırımı” dediği GameStop hisselerini satın almaya başlayan ve bu hisseleri yılın ilk 28 gününde yüzde 1900 yükselten küçük yatırımcıların yeni hedefi ise Dogecoin.
Yazılım mühendisi Billy Markus ve Adobe’de ürün yönetici olarak çalışan Jackson Palmer tarafından, 2013’te “şaka amaçlı” geliştirilen Dogecoin, Reddit’teki başka bir örgütlenme sayesinde 0,0075 dolar seviyesinde başladığı yıla, 0,0718 dolar seviyesinde devam ediyor.
Yüzde 800’ü aşan bu artışın nedenlerini açıklamadan Dogecoin’in hikâyesini anlatarak başlayalım.
Her Şey Bir Köpekle Başladı
Dogecoin, İngilizce’deki “Köpek/Dog” kelimesinin bir internet fenomenine dönüşen hâli Doge (“Doj” ya da “Doc” diye okunur) ve coin (para) kelimelerinden oluşuyor.
Hikayedeki Doge ise Japonya’nın Sakuro kentinde yaşayan anaokulu öğretmeni Atsuko Sato’nun, Shiba İnu cinsi köpeği Kabosu. Yani Dogecoin’in üzerine görülen köpek suratı Kabosu’ya ait.
Bu yıl 60 yaşına basacak Sato, Kabosu’yu 2008 yılında bir barınaktan almıştı. 2009 yılında yazmaya başladığı blogunda ailesinin, kedileri Tsutsuji ve Ginnan’ın fotoğraflarını da paylaşan Sato, Kabosu’nun yıllarca fenomen olmaya devam edecek fotoğrafını ise 23 Şubat 2010’da paylaşmıştı.
Kabosu’nun neredeyse insan yüzüne benzeyen bir ifadeyle baktığı fotoğraf, önce 4chan adlı platformda daha sonra Reddit’te bir anda milyonlara yayıldı. Bugün 15 yaşında olan köpeğin suratı, pek çok farklı fotoğrafa kesip yapıştırıldı.
Doge akımının en önemli karakteristiği, Kabosu’nun “iç sesini”, gramer hatalı kelimelerle söz konusu fotoğraf üzerine yazmak.
Atsuko Sato, 2013’te verdiği röportajlarda köpeğinin suratının, mandalinaya benzeyen bir Japon narenciyesi gibi yuvarlak olduğunu, bu nedenle adını Kabosu koyduğunu söylemişti.
“Bir Akşam İşten Sonra Bir Bira Alıp Oturdum ve Dogecoin’in Logosu Çıktı”
Kabosu’nun 2013 yılındaki şöhreti, farkında olunmadan bir girişimin de başlangıcı oldu.
Avustralya’nın Sydney kentinde yaşayan ürün yöneticisi Jackson Palmer, Bitcoin’in domine ettiği kripto para piyasasından pay almak isteyen onlarca altcoin’in ortaya çıkmasını hicvetmek için 27 Kasım 2013’te şöyle bir tweet attı: Dogecoin’e yatırım yapıyorum. Eminim ki gelecek en büyük şey bu. (Palmer, bir süre sonra bu tweetini sildi)
Bu tweetin ardından Palmer’ın arkadaşları, Dogecoin’in gerçekten hayata geçmesi için genç girişimciyi cesaretlendirdi.
Her şeyin başladığı akşamı, Aralık 2013’te Vice’a verdiği röportajda şöyle anlatıyor Palmer: Bir akşam işten sonra bir bira alıp oturdum. Çok fazla boş zamanım vardı ve Dogecoin.com’u satın aldım. Daha sonra logoyu, para birimi üzerine photoshop’ladım ve internet sitesine koydum.
Websitesini 2013’ün kasımında kuran Palmer’ın önünde şöyle bir sorun vardı: Dogecoin’in gerçek bir kripto para olması için gereken yazılım. Ki burada da ABD’li yazılımcı Billy Markus devreye girdi.
O dönem Oregon eyaletinin Portland kentinde yaşayan Markus, Dogecoin.com sitesini gördükten sonra Palmer ile iletişime geçti. IBM’de çalışan Markus da o dönem bir dijital para yapmak istiyor ancak pazarlama safhasında sorun yaşayacağını düşünüyordu.
Yani Palmer’ın yazılımcı eksiğini Markus; Markus’un tanıtım eksiğini, Sydney’de Pazarlama Analistliği eğitimi alan Palmer tamamladı.
Sadece İki Haftada Yüzde 300 Yükseldi
Billy Markus, Dogecoin’in kodlamasını, 2011’den bu yana piyasada olan Litecoin’den türeyen Luckycoin üzerinden yaptı. Dogecoin’de de Litecoin’in kriptografik şifreleme algoritması Scrypt kullanılıyor.
Palmer ve Markus’un Dogecoin’i 6 Aralık 2013’te piyasaya sürmesinden yalnızca iki hafta sonra kripto paranın değeri yüzde 300 sıçradı. Bunda Çin hükümetinin bankalarına kripto para yatırımını yasaklaması büyük rol oynadı.
Jackson Palmer, 23 Aralık 2013’te Vice’a yaptığı açıklamada Bitcoin başta olmak üzere hemen hemen tüm kripto paraların, bir bilinmezlik gölgesi altında oturduğunu söylemiş ve “Bir kripto parayı, internette herkesin önüne çıkan bir surat ile birleştirmek, bu parayı daha ulaşılabilir kıldı” ifadelerini kullanmıştı.
Palmer, “Ancak şuna bir açıklık getirelim; Bu bizim master planımız değildi. Billy ile birbirimize attığımız birkaç mailden sonra harekete geçtik” demişti.
Billy Markus ise, “Kripto dünyası, erişilebilir bir şeye hazırdı ve internette fenomen olmuş bir fotoğraf yeterinde ulaşılabilirdi. Doge’u herkes hatırladı. Bir köpek üzerine kurulmuştu. Herkes köpekleri sever. Rüzgar bizim için çok iyi yönde esti” diye konuşmuştu.
Dogecoinciler Kenya’da Su Kuyusu Açtı
Dogecoin’in diğer kripto paralardan ayıran bazı özellikleri var.
Bitcoin ve Litecoin gibi devlerin sayıları sınırlıyken, Dogecoin’in tedarik limiti yok. Hâliyle bu durum Bitcoin ve Litecoin’i daha pahalı yapıyor. Mevcut durumda piyasada 21 milyon adet Bitcoin var. Litecoin ise 84 milyon.
Dogecoin’in sınırsız sayıda olması, bu para biriminin bahşiş ve bağış gibi işlemlerde kullanılmasını sağlıyor.
Jamaika kızak takımının Ocak 2014’teki Sochi Olimpiyatları’na gidebilmesi için Dogecoin sahipleri, bu para biriminden 27 milyon adet, yaklaşık 30 bin dolar toplamıştı. Aynı yılın Mart ayında ise Kenya’da su kuyusu açılması için 11 bin dolar değerinde Dogecoin bağışlanmıştı.
Dogecoin’in Kurucuları, Ellerindekinin Tamamını Beş Yıl Önce Sattı
Tarih 2015’i gösterdiğinde ise hem Palmer hem Markus, ellerindeki tüm Dogecoin’i sattı.
Dogecoin’in 2021’deki yükselişinin ardından yazılı bir açıklama yapan Markus, maddi sebepler yüzünden altı yıl önce Dogecoinlerini sattığını ve yerine bir Honda Civic aldığını söyledi. Yazılım mühendisi, projeden ayrılmasına rağmen hâlâ sözlü tacize uğradığını açıkladı.
Jackson Palmer ise Nisan 2015’te Coindesk’e yaptığı açıklamada kripto dünyasının zehirli bir hâl aldığını söylemiş ve şu ifadeleri kullanmıştı: Kripto para arenası bir grup beyaz liberalin oturup, zengin olmayı beklediği ve çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlanan, olgunlaşmamış, popüler iş fikirleriyle geldiği bir yere dönüştü.
Kendisine öfke dolu saldırıların da bitmediğini söyleyen Palmer, “Artık bunun için vaktim yok” demişti.
“Köpekbalıkları İçin Suya Kan Damlası Bırakan Dolandırıcılar…”
Kripto dünyasının en parlak dönemini yaşadığı 2017’nin hemen ardından 11 Ocak 2018’de Vice için bir yazı kaleme alan Palmer, şu ifadelere yer vermişti:
“2013 sonunda Dogecoin’e yatırım yapmakla ilgili şaka yollu bir tweet attığımda, bu dünyaya getirdiğim ciddiyetsiz kripto paranın 2018’de hâlâ var olacağını ve geçen haftaki gibi 2 milyar dolarlık bir piyasa değerine ulaşacağını hiç tahmin etmemiştim.
2013’te kripto paraların gelecek vizyonu nispeten netti: 2008 krizi sonrası finansal kurumlara olan güvensizlikten uzak, ademi merkeziyetçilik yoluyla nakde karşı birebir bir alternatif üretmek.
2009’da kripto para birimi hareketini başlatan Bitcoin, bu amacı başarmak için masaya gerçek bir teknik inovasyon getirdi. O zamanlarda, toplumdaki güçle, Dogecoin gibi bir projenin, bu inovasyona daha fazla farkındalık getireceğini ummuştum. “
Ancak çok kısa bir süre sonra öğrendim ki, para saçan bir grup insan topluluğu, köpekbalıkları için suya kan damlası bırakan dolandırıcılar gibiler. Bu kişiler, 2014 sonunda Dogecoin komünitesini de asimile etti ve komünitenin üyelerini milyonlarca dolar için soyup soğana çevirdi.
2015’e gelindiğinde Dogecoin topluluğun enerjisi de değişti. Dolandırıcılardan ağzı yananlar ortadan kayboldu ve Dogecoin’e ilgi azaldı. Aynı zamanda hacklenmeler ve dolandırıcılıklar nedeniyle Bitcoin’e de güven sarsıldı.
Bu olaylara rağmen devasa boyutta girişimci sermayesi yeni kripto para şirketleri için yağdı. Bu şirketler yalnızca “moda sözcüklerle” destekleniyordu ve fark yaratacak iş modellerinden yoksunlardı.
Tüm bunlar nedeniyle 2015’te Dogecoin’den ve kripto paralardan çekilmeye karar verdim. Dogecoin’in geliştirilmesini, güvendiğim topluluk üyelerinden oluşan bir takıma devrettim. Ayrıldıktan sonra bir konuda çok nettim: Daha önce sahip olduğum Dogecoin’lerin hepsi, hayrı işlerine gidecekti. Dogecoin projesine dahil olmaktan sıfır kâr ettim.
“Çok İnsanı Zengin Ettim Ama Ben Para Kazanmadım”
2018’in sonunda 600 milyon dolar piyasa değerine gerileyen Dogecoin’in yaratıcısı Jackson Palmer, o dönem Decrypt’e yaptığı açıklamada ise “Benim için her zaman bir hobi gibiydi. Diğer işlerimin yanında yaptığım bir iş. Çok fazla insanı zengin ettim. Ancak ben para kazanmadım. İnsanlara ‘Dogecoin’i ben yarattım ve çok eğlenceliydi’ diyorum” ifadelerini kullanmıştı.
Elon Musk Dogecoin’in Neresinde?
Uzay araştırmaları şirketi SpaceX ve elektrikli araç üreticisi Tesla’nın CEO’su Elon Musk’ın Dogecoin ile münasebeti, sanıldığının aksine yeni değil.
Kripto dünyasındaki dolandırıcılığa karşı Jackson Palmer ile görüşmeleri de olan Elon Musk’ın adı 2019’da Dogecoin’in düzenlediği bir ankette geçmişti.
Dogecoin’in Twitter hesabından 1 Nisan 2019, Dünya Şaka Günü’nde paylaşılan ankette “Endişelerinizi dinledik ve Dogecoin’in bir CEO’ya ihtiyacı olduğuna karar verdik. Bir yandan ana değerlerimizi korurken diğer yandan bizi geleceğe taşıyacak bir isim…” denmiş ve takipçilere dört isim sunulmuştu. Bu anketten Elon Musk, yüzde 54,4 oyla galip gelmişti.
Elon Musk ise bu anket üzerine Twitter’daki bilgilerini bir günlüğüne “Dogecoin CEO’su” olarak değiştirmiş ve 2 Nisan’da bir takipçisinin paylaşımına verdiği yanıtta “Dogecoin benim en sevdiğim kripto para olabilir. Baya havalı” demişti. Daha sonra ise “Dogecoin en iyisi” dediği bir tweet paylaşmıştı. Musk’ın art arda gelen tweetleri sonrası Dogecoin’in değeri yüzde 30’dan fazla yükseldi.
Elon Musk’ın temmuzda attığı tweetle “şaka kripto para” yüzde 14, aralıkta yaptığı paylaşımla da yüzde 20 değerlenmişti.
Reddit’te Dogecoin Örgütlenmesi
Finans çevrelerinin Musk’ı “manipülatör” olarak suçlamaya başladığı son tweetler ise 2021’in ocak ayı sonunda başlayan Dogecoin dalgasıyla geldi.
Varlıklı zümre ile orta ve alt sınıfın çatışmasının yılbaşından bu yana devam ettiği GameStop olayından sonra pek çok Reddit kullanıcısı, SatoshiStreetBets adlı forumda buluştu. Tıpkı GameStop hisselerini fezaya çıkartan r/WallStreetBets gibi bir forumdu bu.
Reddit kullanıcılarının Dogecoin satın almasıyla ocak ayın son iki işlem gününde bile kripto para, yüzde 800 yükseldi, piyasa değeri 6 milyar doları aştı. Bu durum, Dogecoin’in ilk 10 dijital para arasına soktu.
Geçtiğimiz günlerde Musk, Clubhouse adlı sosyal medya platformunda kendisine yöneltilen Dogecoin sorularına “Arada sırada Dogecoin ile ilgili şakalar yapıyorum. Söylediklerim şaka amaçlı” dedi ve şöyle devam etti: “Ama kader, şakayı sever. Bu durumun en eğlenceli ve ironik çıkarımı Dogecoin’in gelecekte dünyanın para birimi olması olurdu”
Dogecoin: “Anarşist Truva Atı”
Vice’ın eski yazarlarından Patrick McGuire’ın “kripto para piyasasındaki Truva Atı” dediği Dogecoin için akademik makale bile yazıldı.
Sydney’deki New South Wales Üniversitesi Ekonomisti Usman W. Chohan, 20 Aralık 2017’de kaleme aldığı yazısında Dogecoin’in “anarşist düşünce ile paralel ilerleyen güçlü bir toplumsal inşa fonksiyonuyla” çalıştığını söylüyordu.
Küresel kripto para piyasası 2021’e 1 trilyon dolar sınırını aşarak başladı. Dogecoin ise bu gayya kuyusunun bir parçası. Belki de McGuire’ın dediği gibi “Truva Atı”.
Kaynak: Independent Türkçe – Gökçen Tuncer