Anarşist Yayınlar Dizisi (5): Yunanistan’da Anarşist Yayınlar – Zeynel Çuhadar

Dünyanın bütün coğrafyalarındaki anarşist yayıncılık faaliyetlerini bölge bölge incelediğimiz ve söz konusu topraklardaki mücadelenin tarihi paralelinde bir anarşist yayınlar külliyatı çıkardığımız yazı dizisinin beşinci bölümünde, Yunanistan topraklarında çıkarılan ve çıkarılmaya devam eden gazete ve dergileri inceleyeceğiz. Bu bölümde, coğrafyada çıkarılan yayınların yanı sıra, yayınların oluştuğu dönemlerdeki siyasi konjonktürden ve anarşist mücadele tarihinden bahsedeceğiz. Yunanistan’da çıkarılmaya devam eden Apatris Gazetesi ile yaptığımız röportaja ise gelecek sayımızda yer vereceğiz.

Yunanistan’da, özgürlükçü metinler ilk kez 1860 yılında yayınlandı. Aynı tarih, Atina’da anarşist hareketin kendini göstermeye başladığı yıllardı. Bu dönemde yazılan ve yayınlanan anarşist metinlerin büyük bir çoğunluğu, Avrupa’daki anarşist hareketin etkisiyle yazılmıştı.

Yunanistan’da ilk anarşist yayın, 3 Eylül 1861 tarihinde yayınlanan günlük gazete Fos (Işık)’tu. 334 sayı yayınlanan gazete, “Anarşi” başlıklı yazının ilk bölümü yayınlandıktan 3 saat sonra toplatıldı. Gazeteye gerçekleşen polis baskını sonrasında, gazete çalışanları tutuklandı.

19. yüzyılın sonlarında ekilen tohumlar, yirminci yüzyılın başlarında eylemler ve ortaya çıkan örgütlenmeler olarak, Yunanistan’ın birçok şehrinde, Atina’dan Patras’a, Kafelonya’dan Siros’a yeşerdi. Anarko sendikalist düşünceler ilk kez Patras’ta, yani beş bin işçinin bulunduğu bir şehirde, kendini göstermeye başladı.

1876’da, “Demokratik Dernek” isimli anarşist bir kolektif kuruldu. Bu dernek, Yunanistan’daki anarşist grupların koordine edilmesinin yanı sıra, İtalya’daki anarşist hareket ile kurulacak dayanışma ilişkisinde de önemli rol oynadı. Daha sonra dernek, Uluslararası İşçi Birliği(IWA)’nin, Yunanistan seksiyonu oldu. Bologna’da basılan “Il Martello” gazetesinde ve Jura Federasyonu’nun, 10 Haziran 1877’de basılan gazetesinde, dernek üyeleri tarafından, derneğe ilişkin makaleler kaleme alındı.

1986’da Patras ve Pyrgos’ta yeni örgütlenmeler kurulmaya başlandı. Bunu takip eden yılda ise “Epi Ta Proso”(İleri) isimli anarşist gazete yayınlandı.

20. yüzyıla gelindiğinde, Yunanistan’ın büyük merkezlerinde anarşist hareketler örgütlenmiş durumdaydı. Anarşist Marinos Antypas, köylü hareketinin ön plana çıkmış isimlerinden biri, Yunanistan’ın merkezinde anarşist hareketi köklü bir şekilde örgütlemişti. 1913 yılında anarşist Alexandros Schinas, Yunanistan kralı George’yi Selanik’te öldürmüştü.

Sonraki süreçte birçok anarşist, Selanik Federasyonu’na dahil oldu. Ancak federasyon, 1923’te Yunanistan Komünist Partisi’ne dönüştü. Federasyonun dışında kalanlar, 1920’li ve 1930’lu yıllarda, yerel işçi hareketlerinin içerisinde örgütlenme yapmaya devam ettiler. Bunlar arasından Constantinos Speras, Serifos Grevi’nin; Yannis Tamtakos da 1936 Genel Grevi’nin ön plana çıkmış isimleriydi.

1936-1940 arası Metaxas diktatörlüğü ve 1941-1944 arası Nazi işgali, Yunanistan’daki işçi sınıfının ve devrimci hareketin baskılanmasının yoğun olduğu dönemlerdi. Binlerce devrimci savaşta, toplama kamplarında ve hapishanelerde yaşamını yitirdi. Aynı süreçte Yunanistan Komünist Partisi, ülke çapında güç kazandı. Bunda, partinin Almanlara karşı “Ulusal Direniş” diye adlandırılan revizyonist politikası önemli bir yer ediyordu.

1944 Aralık’ında, işgalden iki ay sonra, Yunanistan Komünist Partisi savaş öncesi rejimin tekrar oluşmasına karşı bir ayaklanma örgütledi. 3 hafta devam eden ayaklanma süresince Komünist Parti, anarşistlere, Troçkistlere ve eski parti üyelerine saldırdı. “İç savaş” 1949’da Komünist Parti’nin yenilmesiyle son buldu. Bu isyanla beraber birçok anarşist idam edildi, sınır dışı edildi ve hapsedildi. 1960’ların ortalarına gelinceye kadar Yunanistan’da anarşist hareket, yoğunluklu olarak, sürgün edilmiş anarşistler tarafından devam ettirilmeye çalışıldı.

Anarşist hareketin yeni bir aşaması, 1967-1974 yılları arasında, ordu cuntası diktatörlüğünde evrildi. 1968 Mayıs’ında, Fransa’daki öğrenci hareketlerinin bu yeni aşamada etkisi vardı. 1972 yılında Guy Debord’un “Gösteri Toplumu”, diğer sitüasyonist yazılarla beraber basıldı. Bunu, Bakunin’in Tanrı ve Devlet’i, Kropotkin’in Hukuk ve Otorite’si takip etti.

Takip eden yıllarda “Diethnis Vivliothiki” (Uluslararası Kütüphane) Yayınları Ida Mett, Henry David Throreau, Murray Bookchin, Max Nettlau gibi anarşistlerin kitaplarını bastı. 1973 yılında “Seçim Grevi” isimli bir makale, cunta rejiminin “demokratikleşme” hamlelerine karşı bir cevap olarak, Fransızca’dan çevrildi.

Cunta karşıtı öğrenci hareketlerinin önemli öznesi anarşistlerdi. Faşizme, kapitalizme, bürokrasiye, ırkçılığa, cinsiyetçiliğe ve her çeşit otoriteye, ama özellikle Komünist Parti’nin otoritesine karşı olan anarşistler, 1973 Kasım ayında, Atina’da Politeknik Üniversitesi’nde, cuntaya karşı başlatılan hareketin tetikleyicileriydi.

1976 sonrasında “Eleytheros Typos” (Özgür Basın) ismiyle anarşist komünizmi, İberya Devrimi’ni ve bunların bütün dünyadaki etkilerini toplumsallaştıran yeni bir yayın kuruldu. 1985 ve 1987 yılları arasında yayınlanan “Dokimi”, Yunanistan’daki farklı anarşist kolektif ve bireylerin bir araya gelip, gazeteyi çıkarmaya karar verdikleri bir dizi toplantı sonucunda yayın hayatına başladı. Bu gazete ve toplantı süreci sonrasında, Anarşist Sendika ve “Anarchia” gazetesinin yayınlanma süreci de başlamış oldu. (Dokimi, daha yaygın bir ağda Anarchia ismiyle yayınlanmıştır.)

Anarşist Sendika’nın ideolojik temelleriyle aynı fikirde olmayan başka bir anarşist grup (Syspirosi Anarchikon), 1988’de “Enantia” gazetesi ve 1990’da Anarhiki Theorisi dergisini yayınlamaya başladı. Gazete bugün, “Diadromi Eleytherias” ismiyle yaygın bir şekilde yayınlanmaktadır. Anarşist Sendika’nın Selanik kolu ise “Ektos Nomu” isimli gazeteyi, Selanik yerelinde yayınlamaktadır.

1994’ten 1998’e kadar yayınlanan haftalık anarşist gazete “Alfa” Yunanistan’da yayınlanan diğer önemli gazetelerden biriydi. Gazete, yayınladığı 150 sayı boyunca, neredeyse Yunanistan’ın her yerine dağıtılmış; böylelikle anarşizmin büyük şehir merkezleri dışında yaşayanlar tarafından da sahiplenilmesine katkı sağlamıştır. Alfa gazetesinin, uluslararası ağ ve diğer anarşist yapılanmalarla ilişkisi güçlüdür. Örneğin “Özgürlük Tarihi” isimli haftalık köşelerinde, uluslararası haberleri veren ilk gazetedir. “Alfa” gazetesi, anarşizmin farklı ekollerinin, kendi bünyesinde yer bulmasında önemli rol oynamıştır.